Mahmut Çiftçi Hocanın Eğitim Videosundan Notlar:
Merhaba hocalarım bu bölümde nakit akış rasyolarını yani nakit akış oranlarını inceleyeceğiz sizlerle birlikte.
Nasıl ki bilanço ve gelir tablosu kalemlerini merkeze alarak çeşitli oranlar oluşturulup bunlardan oran, yani rasyo analizi yapıyorsak. Aynı şekilde nakit akış tablosunu merkeze alarak çeşitli oranlar oluşturup bunlar üzerinden analiz yapılması da sıkça kullanılan bir analiz yöntemidir. Nakit akış tablosunu merkeze alarak bir çok rasyo, oran oluşturulmuştur. Oluşturulan rasyoların merkezinde nakit akış tablosunda bize direkt sunulan en önemli veri kesiti olan işletme faaliyetlerinden nakit akışları vardır. Birçok nakit akış rasyosu olmakla beraber ben bu eğitim kapsamında en sık kullanılan nakit akış rasyolarını anlatacağım. Bu rasyoların her birini kendi Excel dosyalarınıza ekleyip analizlerinizde kullanmanız faydalı olacaktır kanaatindeyim.
Nakit akış rasyolarının ilk rasyosu olan faaliyet gösterge oranı ile başlıyoruz.
Faaliyet gösterge oranı rasyosunun formülü şu şekilde
İşletme faaliyetlerinden nakit akışları yazan kısımdaki tutarı alıyoruz, bunu bölüyoruz net faaliyet kârına bu formül ile hesaplıyoruz faaliyet gösterge oranını.

İşletme faaliyetlerinden nakit akışları/Net faaliyet kârı.
Bazı kaynaklarda net faaliyet kârı yerine net kâr da kullanılır. Siz bunu da alabilirsiniz tabi ki, lakin ben net kâr kaleminin çok yanıltıcı olması ve nakdi olmayan amortisman ve itfa gibi kalemleri de içinde barındırması sebebiyle net faaliyet kârını kullanmayı daha çok tercih ediyorum. Burada net faaliyet kârı yazıyor. Yalnız bazen kavram karışıklıkları oluyor. Yani bazı kaynaklarda net esas faaliyet kârı da yazıldığı olur. Geçmiş mevzuatlarda evet bu şekilde de geçiyor ama yaygın kullanılan net faaliyet kârı olarak geçiyor. Bu şekilde bilmek daha yararlı olacaktır.
Bu oran, faaliyet gösterge oranı, bize net faaliyet kârının kalitesini gösteriyor 1 ve 1’in üzerinde olması literatürde yaygın olarak iyi kabul ediliyor. Burada ben kabul edilen standart puanı söyledim 1 ve 1’in üzerinde dedim, lakin bu puanlar muhakkak sektör ortalaması ve şirketin tarihi ortalama puanlarıyla kıyaslanmalıdır.
Söz gelimi; X şirketinin faaliyet gösterge puanı 0.8 olsun içinde bulunduğu sektöründe bu puanın ortalaması 0.5 ve X şirketinin de tarihi ortalaması faaliyet gösterge oranı da 0.6 olsun bu durum 1 ve 1’in altında. Lakin bu puan yine de olumlu yorumlanabilir. Diğer tüm rasyolarda bu mantıkla incelenmeli zaten. Rasyo analizinde bu kısmı çok çok detaylı anlatacağız ama burada nakit akış rasyolarını anlatırken bu ince detaya vurgu yapma gereksinimi hissettim.
Nakit akış rasyolarında ikinci kullanacağımız oran: Varlıkların nakit getiri oranı.
İşletme Faaliyetlerinden Nakit Akışları/ Toplam Varlıklar
1 birim varlığımızdan ne kadar nakit ürettiğimizi gösterir.

Varlıkların nakit getiri oranı ne kadar fazlalaşırsa bizim için o kadar iyidir.
Üçüncü rasyomuz nakit borç karşılama oranı,
İşletme faaliyetlerinden nakit akışlarını bölüyoruz toplam borca. Bir nevi teminat oranıdır nakit borç karşılama oranı. Bir şirketin faaliyetlerinden ürettiği nakit ile tüm borcunu ne kadar sürede ödeyeceğini gösterir bu oranın ilgili dönemde.

Söz gelimi; 0.20 çıkması şirketin aynı performans ile borçlarını 5 dönemde ödeyeceğini gösterir. Yorumdan da anlaşılacağı üzere bu oran ne kadar yüksekse işletmenin piyasadan gerektiği durumda borç alması o kadar kolay olacaktır.
Bilhassa batıda finansal kurumlar nakit borç karşılama oranına çok önem verirler.
Dördüncü oranımız, yatırım karşılama oranı, işletme faaliyetlerinden nakit Akışlarını bölüyoruz capex kalemine, capex daha öncede anlatmıştık. Maddi ve maddi olmayan duran varlık alımından kaynaklanan nakit çıkışları,

Bu oranın yatırım karşılama oranının yüksek çıkması iyi bir göstergedir. Zaten bu oran negatif çıkıyorsa yatırımların dış kaynaklarla finanse edileceği gösterilir. Bu oranın olgun şirketlerde 1’in altına düşmemesi beklenir. Zaten büyüme şirketlerinde bu oran genelde 1’in altında çıkar büyüme şirketlerini bulma noktasında işlevsel olarak kullandığımız bir nakit akış rasyosudur yatırımları karşılama oranı.
Beşinci değineceğimiz rasyo yatırımları yenileme oranı.
Capex / amortisman ve itfa formülü ile buluyoruz. Büyüme odaklı şirketleri bulma noktasında işlevsel olarak kullandığımız bir rasyodur. Bu oranın 1’den büyük çıkması durumunda şirketin yatırımları noktasında büyümeye hevesli olduğu rahatlıkla söylenilebilir.

Çok agresif büyüme politikası güden şirketlerde bu oran 5-6-8 gibi çok yüksek seviyelerde çıkar. Zaten büyüme yatırım stratejisini benimseyen gurularda bu oranı ne kadar yüksekse o kadar iyidir diye nitelendirir.
Altıncı değineceğimiz nakit akış rasyosu, ortaklar için nakit yaratma oranı, işletme faaliyetlerinden nakit akışları/ özkaynaklar.

Bu oran 1 birim Özkaynak tan ne kadar nakit üretildiğini gösterir. Ne kadar fazlalaşırsa biz Özkaynakların o kadar verimli kullanıldığı doğrultusunda bir yorumda bulunuruz.
Yedinci değineceğimiz rasyomuz nakit temettü oranı.
İşletme faaliyetlerinden nakit akışları /temettülere bölünür.

Ödenecek veya ödenmiş temettü o sizin tercihinizin içeriğine bağlıdır bu formülle hesaplanır. Faaliyetlerden elde edilen nakitin ne kadarının ortaklara temettü olarak dağıtıldığı veya dağıtılacağını gösterir. Temettü verim oranındansa nakit temettü oranı daha işlevsel bir orandır aslında temettü yatırımcıları için.
Temettü yatırımcıları için bu oran önemle takip edilmelidir.
Burada dikkat edilmesi gerekilen tek bir nokta var: Nakit temettü oranında bu oranın 1’in altına düşmesi şirketin büyümesini durduracak bir düzeyde temettü politikasını benimsediğini gösterebilir .
Temettü, evet olumlu karşılayabiliriz… Büyüme şirketleri istisna olmak üzere, onlarda hisse geri alımını olumlu karşılıyoruz ama, tüm şirketlerde de şirketin büyümesini durduracak tarzda temettü verimine sıcak bakmıyoruz.
Sekizinci oranımız, hisse başı nakit akış oranı.
İşletme faaliyetlerinden nakit akışları/tedavüldeki hisse senedi sayısına bölünür.

Hisse başındaki nakit akış oranı bulunurken, burada tedavüldeki hisse senedi sayısı için tabi çok kaynakta ödenmiş sermaye direkt karşılık olarak alınır ama, şirketin hisse geri alımı yapmış olabilme ihtimali sebebiyle tedavüldeki hisse sayısı hesaplanırken (Ödenmiş sermaye – Geri alınan paylar) formülünün kullanılması daha sağlıklı olacaktır. Ben o yüzden direkt tedavüldeki hisse senedi sayısı yazdım ödenmiş sermayeyi yazmadım. Hesaplamasında tedavüldeki hisse sayısı yerine ödenmiş sermaye- geri alınan paylar formülünü kullanıyoruz.
Ödenmiş sermayeyi özkaynakların altında zaten görebiliriz.
Geri alınan paylarını ise yine özkaynak değişim tablosunda görebiliriz. Bulacağınız yerleri de size söyleyeyim kolaylık olması açısından .
Kâr yerine, hisse başı nakit oranı, kâr yerine haklı bir şekilde nakit akışına önem veren yatırımcılar. Hisse başı kâr rasyosu yerine hisse başı nakit akışına bakarlar. Ne kadar yüksekse o kadar iyidir. Şimdi biz nasıl analizlerimizde gelir tablosundan çektiğimiz hisse başı kâr kalemini kullanıyoruz. Nakit akışlarını da merkeze alan duayen yatırımcılar hisse başı kâr kalemi yerine daha çok hisse başı nakit akış oranını kullanıyorlar haklı ve makul bir gerekçe, tercih daha doğrusu haklı ve makul bir tercih.
Dokuzuncu olarak değineceğimiz faaliyet nakit akışı kâr marjı nasıl ki bizim net kâr marjımız, esas faaliyet net faaliyet kâr marjımız, favök marjımız gibi çeşitli marjlarımız varsa nakit akışları ekseninde de o saydığımız marjlar net kâr marjını, favök marjını bilanço ve gelir tablosundan çekiyorduk. Nakit akışlarından da çekip kâr marjları oluşturabiliyoruz. Nakit akışlarından oluşturduğumuz zaten iki kâr marjımız var. Faaliyet nakit akışı kâr marjı , serbest nakit akışı kâr marjı.
Faaliyet nakit akışı kâr marjına baktığımız zaman; işletme faaliyetlerinden nakit akışları/net satış ‘tutarı.

Net satış tutarı buna siz KAP bilançosunda baktığınızda net satış yazmaz hasılat yazar. Yani siz bunu KAP bilançosundan alacaksanız. Net satış ifadesini aramayın bulamayacaksınız. Hasılat ifadesine bakın onun yerine. Faaliyet nakit akışı kâr marjı her bir birim satışta Ne kadar nakit üretildiğini gösterir net kâr marjına nazaran çok daha işlevsel bir rasyodur.
Nasıl ki hisse başı nakit akış oranı, hisse başı kâra nazaran işlevsel bir rasyoysa faaliyet nakit akışı kâr marjı da net kâr marjına nazaran çok işlevsel bir rasyodur.
Bu marj ne kadar yüksek ve stabil ise o kadar iyidir. Zaten bizim marjlarda esas aradığımız iki şey vardır. Marjlar kârlar gibi çok hızlı hareket eden kavramlar değildir . Zaten marjlardaki %1’lik %2’lik bir oynama devase büyüklükte olan bir şirkette devasa kârlara vurgu yapar devasa kâr artışına vurgu yapar.
O yüzden bizim kâr marjlarında öncelikle arzuladığımız stabilite ama bu stabilitenin yüksek seviyede muadillerine nazaran yüksek seviyede olmasıdır. Zaten gelir tablosuyla ilgili kısmı anlattığımız yerlerde kâr marjlarını ben çok daha kapsamlı anlatacağım burada sadece ilgili kısım olduğu için ufakça değinip geçiyorum.
Onuncu değineceğimiz nakit akışı rasyosu serbest nakit akışı kâr marjıdır.
Serbest nakit akışı/net satış formülasyonuyla buluyoruz. Bu her 1 birim satışta ne kadar serbest nakit akışı üretildiğini gösterir.

Tüm kâr marjları içerisinde gerek gelir tablosundan olsun gerek nakit akış tablosundan çekilen olsun fark etmeksizin tüm kâr marjları içerisinde duayen yatırımcıların en çok değer verdiği kâr marjıdır. Yüksek olması çok iyidir. Ama yükseklikten öncede kâr marjlarında stabiliteyi çok önemli buluyoruz önemsiyoruz. Burada da stabil ve muadillerinin üzerinde yüksek seviyede olması çok önemli.
On birinci değineceğimiz nakit akış rasyosu, fiyat/nakit akış oranı.
Formülüne baktığımızda piyasa değeri/ işletme faaliyetlerinden nakit akışları formülasyonuyla biz fiyat/nakit akış oranını buluyoruz bu oran F/K’ya nazaran çok daha işlevsel olan bir orandır. Her şeyden önce net kâr da realize edilmeyen kârları ve sürdürülebilir olmayan kazançları devre dışı bırakır. Ayrıca ciddi bir manipülasyon aracı olan amortisman ve itfa gibi kalemleri devre dışı bırakır.

F/K’ da siz bunu yapamazsınız. F/K rasyosu size bunu vermez, veremez..
Ama fiyat/nakit akış rasyosu bunları verir. Bir çok duayen yatırımcı net kâr da ki bu sorunlu yapı sebebiyle F/K yerine fiyat/nakit akış oranını kullanmaktadır anlaşılabilir ve bence de haklı bir tercih.
Diğer yine bir nakit akış rasyosu olan firma değeri/serbest nakit akış oranına geldik.
Richardson’ın bir ifadesi var Serbest Nakit Akışıyla Firma değeri arasında doğrusal bir ilişki vardır. Çünkü bir şirket esasında ürettiği serbest nakit akışı kadar değerlidir sözünden sonra bu çarpan çok geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Firma değeri/ serbest nakit akış oranı hesaplarken şirketi piyasa değeri + net borç/serbest Nakit akışı formülüyle hesaplıyoruz.

Bu oran bir işletmenin firma değerinin ürettiği serbest nakit akışının kaç kattığı olduğunu gösterir. En yaygın kullanılan değerleme çarpanıdır.
Evet demiştik ki fiyat/nakit akış oranı kâr ile oluşturulan F/K,FD/FAVÖK’e nazaran çok büyük üstünlüklere sahip firma değeri/serbest nakit akışı oranı ise fiyat/nakit akış oranına dahi üstünlüklere sahip ona göre bile üstünlüklere sahip.
En önemli çarpan olarak ben kendi tercihimde daima firma değeri/serbest nakit Akış oranını görüyorum. Benimde en sık kullandığım rasyolardan değerleme rasyolarından biri zaten en yaygın kullanılan batı da değerleme çarpanı firma değeri/serbest nakit akışıdır.
Değer yatırımcıları bu oranın olabildiğince düşük olmasını isterler böyle şirketler ciddi fırsatlar sunduğunu ısrar ile ifade ederler.
Nakit akış rasyolarında on üçüncü ve son olarak değineceğimiz rasyomuz finansman giderleri karşılama oranı. İşletme faaliyetlerinden nakit akışları/toplam finansal borç formülüyle formülize edilir.

Faaliyetlerden elde edilen nakit akışıyla var olan finansal borçların karşılanması arasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor finansman giderleri karşılama oranı. Olgun şirketlerde bu oranın olabildiğince yüksek olmasını isteriz. Büyüme şirketlerinde bilhassa sanayi alanında faaliyet gösteren büyüme şirketlerinde bu oran düşük çıkar bu normal bir durumdur. Çünkü bu şirketler devasa yatırımlarını finansal borçlar ile kanalize etmek mecburiyetindedir.
Nakit akış rasyolarından sonra nakit akış tablosunda demiştik ki temelde 5 temel kısım var.
İşletme faaliyetlerinden nakit akışları
Yatırım faaliyetlerinden nakit akışları
Finansman faaliyetlerinden nakit akışları
Yabancı para çevirim farklarının etkisinden önce nakit ve nakit benzerlerindeki net artış/azalış(A+B+C)
Son olarak ise nakit ve nakit benzerlerindeki net artış/azalış(A+B+C+D)
Diğer üç kısmı incelemiştik dördüncü ve beşinci kısmı da burada inceleyeceğiz.
Baktığımız zamanda şöyle bir durum var Kapitalizmde Capital (NAKİT) herşeydir.
Tüm nakit akış tablosunda her şey şu kısmı ifade etmek için vardır.
Nakit ve nakit benzerlerindeki net artış/azalış (A+B+C+D)

Sonunda varmak istediğimiz yer bu. Zaten nakit akış tablosu detaylara inerek bize bunu gösteriyor.
Yani her bitiş başlangıca varıyor.
Biz başlangıçta nakit ve nakit benzerleri kaleminin detayını incelemek için nakit akış tablosuna giriş yapmıştık ama bitirirken de yine bununla bitiriyoruz.
Bunun alt kısmında Dönem Başı Nakit ve Nakit Benzerleri, Dönem Sonu Nakit ve Nakit Benzerleri var

Zaten bu ikisi arasındaki fark bize Nakit ve Nakit benzerlerindeki Net Artış/Azalışı veriyor
Burada diğer değinmemiz gereken kısım ise şu:
Yabancı Çevrim Farklarının Etkisinden Önce ve Yabancı Çevirim Farklarıyla Birlikte Nakit ve Nakit benzerlerindeki Değişim Net Artış/Azalış
Eğer şirketin ağırlıklı olarak kullandığı para birimi TL ise bu tutar genelde Nakit ve Nakit Benzerlerindeki Net Artış/Azalış tutarına eşit olacaktır bu kısım.
Çünkü bu durumda para biriminin çevriminden doğan bir fark olmayacaktır.
Eğer şirketin ağırlıklı olarak kullandığı para birimi TL dışında farklı bir para birimi ise bu durumda “Yabancı Para Çevirim Farklarının Nakit ve Nakit Benzerleri Üzerindeki Etkisi” diye ek bir başlık açılacaktır.
Burada gördüğünüz gibi buradaki görsellerde tamamen Borsa İstanbul’a kote olan bir şirketten alındı bakın şirketin
-Yabancı Para Çevirim Farklarının Etkisinden Önce iki dönem arasındaki Nakit ve Nakit benzerlerindeki değişim
-(1.100.040)
Yabancı Para Çevirim Farkları da 168.451 milyon etkisi olmuş zaten siz bu ikisini topladığınızda zamanda yine,

Nakit ve Nakit Benzerlerindeki Net Artış/Azalış’ı bulursunuz gördüğünüz gibi bu alt kısımda şu iki üst kısmında şu iki alt kısmında birleşim noktası daima Nakit ve Nakit Benzerlerindeki Net Artış/azalış kısmıdır.

Bunu ifade etmektedir.
Farklılıklarını da size elimden geldiğince ifade etmeye çalıştım Nakit Akış Tablosu ile ilgili çekeceğimiz video burada nihayete erdi her birinize fayda sağlama temennisiyle paranızın sağlığınızı bozmaması temennisiyle hoşça kalın kendinize iyi bakın hocalarım…
-Mahmut Çiftçi
Kaleme alan: İbrahim Gör
Merhaba Hocam, öncelikle bu değerli bilgileriniz için çok teşekkürler. Bu kadar bilgiyi bir arada bulmak biz yatırımcılar için büyük bir lüks bu yüzden ne kadar teşekkür etsek az. Benim ufak bir sorum olacaktı. Nakit akışları rasyolarında yer alan yatırım karşılama oranındaki formülde capex’i negatif mi yoksa pozitif mi almalıyız? Yani işlemi yaparken “işletme faaliyetlerinden nakit akışları(+)/capex(+) ” bu şekilde mi yapmalıyız? Teşekkürler.
Merhabalar, yatırım harcaması ‘-‘olarak gerçekleşmişse: “İşletme faaliyetlerinden nakit akışları/Capex” yapmanız yeterli olacaktır. Yatırım faaliyetlerinden nakit akışları pozitif ise, yani herhangi bir varlık satışı ile pozitife dönmüşse bu oranın bir anlamı olmayacaktır.