ROİC nedir?
Return on Invested Capital Türkçe’ye “Yatırılan Sermayenin Getirisi” olarak çevirebiliriz.
Formülü: ROIC= NOPLAT/(Özkaynak+Net Borç) NOPLAT Nedir?
Net Operational Profit Less Adjusted Taxes
Türkçe’ye “Vergi Sonrası Esas Faaliyet Kârı” olarak çevirebiliriz.
Formülü:
NOPLAT= Brüt Kâr-Faaliyet Giderleri – Kurumlar Vergisi
Çıkan sonucu yatırılan sermayeye oranladığınızda ROİC’i buluyorsunuz.
Yatırılan Sermaye= Özkaynak+ Net Borç
Özkaynak bilançonun sağ tarafında yükümlülüklerin en altında mevcut zaten.
Net Borç = Kısa vadeli finansal borçlar+Uzun Vadeli Finansal Borçlar-Nakit ve Nakit Benzerleri-Menkul Kıymetler-Finansal yatırımlar
Aşağıdaki grafik bir şirketin 2000 yılı 1. Çeyrekten itibaren ROİC performansı. Şirketin döngüselliğin hangi aşamalarında olduğunu gösteriyor gibi.
ROİC değerini dönemin risksiz getiri ve enflasyon oranları ile karşılaştırmak gerekir.
Eğer karşılaştırma yaptığınız oranların altında bir getiri elde ediyorsa değer yaratan bir şirket değildir.
ROİC performansı ile hisse fiyatının USD bazlı performansına geniş bir perspektiften baktığımda şöyle bir paralellik gördüm. ROİC performansı düşük olduğu için hissenin performansı da düşüyor hali ile. TL bazlı baktığımızda kayıp görünmüyor ama USD bazlı bakınca gerçekler ortaya çıkıyor.
Yatırılan Sermaye Getirisi/ROİC Hesaplayalım
ROİC’i hesaplamayı göstermek gerekirse Yatırılan Sermayeye göre üç şekilde örnek hazırladım.
Aşağıdaki tablodan ilk olarak bilanço kalemlerinden Net Borcu buluyoruz.
2023/9 dönemi itibarıyla net borç 38.309.738 TL
2022/12 dönemi itibarıyla net borç 13.566.320 TL
Son 4 çeyreğin ortalama net borcu 25.874.749 TL
Net borç formülü neydi? Tüm finansal borçlardan finansal nakitleri çıkardıktan sonra kalan net tutar. -‘de olabilir +’da. Aşağıdaki şirketin net borç değeri ‘+’ olduğu için net borçlu durumunda oluyor. Eğer değerler ‘-‘ olsaydı net nakit pozisyonunda olacaktı.
Daha sonra Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar ile Net Borcu toplayıp Yatırılan Sermayeyi buluyoruz.
Aşağıda tabloya baktığımızda 2023/9 döneminde şirketin Yatırılan Sermayesi 200.000.712 TL.
2022/12 döneminde 129.211.551 TL.
Bu 2 dönem arasında toplam 4 çeyrek var. Yani bir takvim yılı ediyor. Bunun da ortalamasını aldığımızda bir yıllık Ortalama Yatırılan Sermaye 164.606.132 TL.
Siz dönem sonu Yatırılan Sermayeyi de, dönem başı Yatırılan Sermayeyi de kullanabilirsiniz ama ben ortalamasını kullanmayı tercih ediyorum.
Şimdi gelir tablosu tarafından NOPLAT hesaplamaya geliyoruz.
2023/9 aylık dönemde şirket yıllıklandırılmış olarak 128.257.891 TL net satış/hasılat yapmış.
118.124.010 TL satılan malın maliyetini çıkartıyoruz hasılattan.
Brüt kâr ile devam ediyoruz. Brüt kârdan da faaliyet giderleri dediğimiz genel yönetim giderleri, ar-ge giderleri, pazarlama giderleri gibi kalemleri çıkarttığımızda net esas faaliyet kârı kalemini buluyoruz. Bu kalem çok önemli.
Yani şirket 128 milyon TL satış yapmış sonuç itibari ile 6.646.148 TL net faaliyet kârı elde etmiş.
Normalde gelir tablosunda tabi ki bu kalemden itibaren vergi hesaplanmıyor ama öyle hesaplanıyor gibi bir varsayım ile düşünerek NOPLAT kalemini buluyoruz.
Yani vergi sonrası esas faaliyet kârı.
Bunun amacı da şirketin faaliyetleri dışında hiçbir türlü gelir veya gideri olmasa ne kadar kâr elde edip vergisini de verdikten sonra ne kadar değer yaratabiliyor onu görmek.
Gelir tablosu bildiğiniz gibi net kâr kalemine inene kadar, esas faaliyetlerden diğer gelir/giderler, yatırımlardan gelir/giderler, finansman gelir/giderler gibi olmak üzere pek çok daha kalem var.
NOPLAT tüm bu kalemleri devre dışı bırakarak ana faaliyet kazançlarının kurumlar vergisi düşülmüş haldeki kazancına odaklanıyor.
Tamamen varsayımsal bir değer hesaplama metodolojisi.
Bu kapsamda baktığımızda net faaliyet karından 2023 dönemi için %25 efektif kurumlar vergi oranını düştüğümüzde NOPLAT(vergi sonrası esas faaliyet kârını) 4.984.611 TL buluyoruz.
Yani elde edilen bu NOPLAT kârı ortalama yatırılan sermayenin %3,03’üne denk geliyor. Eğer ki 1 yıl içerisinde enflasyon %10 ise, faizlerde %12 ise. Bu şirketin hiç çalışmasına gerek yok. Şirkete sermaye koyanlar sermayelerini mevduat faizine koysalar daha fazla kazanç elde ederlerdi. Bu durumda böyle bir şirketin değer yok edici bir şirket olduğunu söyleyebiliriz.
Tabi döngüsel şirketler için böyle durumlar yaşanmak zorunda olabiliyor. İşlerinin iyi gittiği dönemlerde bu zararları kapatabilirler. Yani bir işletmenin ha deyince bütün varlıklarını satıp çıkması pek mümkün bir şey değil. Ama biz finansal piyasada yatırım yapan yatırımcılar için böyle işletmelerden hisselerimizi satıp çıkmamız ve değer yaratan şirketlere ortak olmak için geçiş yapmamız mümkün.
İlk yorum yapan siz olun