(2) Mahmut Çiftçi Nakit Akış Tablosu

Nakit Akış Tablosu (2) Mahmut Çiftçi Hoca’nın Eğitim Videosundan Notlar

İşletme faaliyetlerinden nakit akışlarının en önemli alt kalemlerinin, işletme faaliyetlerinden nakit akış tablosuna etkileri kısmında  kalmıştık.

Buradaki her bir kalemdeki değişimin işletme faaliyetlerinden nakit akışlarına nasıl etki ettiğini anlatacaktık, kaldığımız yerden devam ediyoruz.

Öncelikle ticari alacaklardaki değişimden başlayacağız, ticari alacaklardaki değişim işletme faaliyetlerinden nakit akışlarına nasıl etki eder?

Ticari alacaklar işletme faaliyetlerinden nakit akışlarının bir alt kalemi, çünkü ticari alacaklar önemli bir alt kalemi.

İki dönem arasında ticari alacak kaleminde azalış varsa bu faaliyet nakit akışına olumlu yansır. Bu yüzden şirketin ticari alacaklarını tahsil etmesini ve ticari alacak devir hızının yüksek olmasını isteriz.

İkinci olarak stoklardaki değişim, iki dönem arasında stoklarda azalış varsa bu faaliyet nakit akışına olumlu yansır. Bu yüzden şirketin stoklarını eritmesini ve stok devir hızının yüksek olmasını isteriz.

Ticari borçlardaki değişim, iki dönem arasında ticari borçlarda bir artış varsa bu faaliyet nakit akışına olumlu yansır. Burada haklı olarak sorabilirsiniz, “niçin ticari alacak ve stoklardaki azalış faaliyet nakit akışına olumlu yansıyor iken ticari borçlarda bunun tam tersi oluyor?” diye.

Hadi hep birlikte bunun bir  sağlamasını yapalım bunu yaparken de yine klasik bakkal dükkanı örneğimize dönelim.

Dükkandaki kasamızın nakit akış tablomuz olduğunu düşünün, ticari alacakları borç verdiğimiz müşteriler, stokları bakkaldaki ürünler ve bu ürünleri  size satan tedarikçiye olan borçlarınızı da ticari borç olarak düşünün.

Öncelikle borçlu müşteriler borcunu ödedikçe kasanıza para girer borçlu müşteri bakiyeniz azalır ama kasanızdaki nakit artar. Biz ise nakit akış tablosunda ne demiştik? Bakkal dükkanı örneğinde kasamızdaki nakiti artıran her şey nakit akışlarımıza olumlu etki ediyor demiştik.

Buradan ticari alacakların azalmasının nakit akışlarına olumlu etki yaptığının sağlamasını yaptık.

İkinci olarak bakkaldaki ürünlere yani stoklarımıza gelelim. Siz bu ürünleri sattıkça kasanıza para girer, ürün bakiyeniz azalır ama kasanızdaki nakit artar. Buradan stokların azalmasının nakit akışlarına olumlu etki yaptığının sağlamasını yaptık.

Üçüncü olarak size ürünleri tedarik eden tedarikçilere ödeme vaktinizin geldiğini düşünün. Lakin siz bakkal camiasının en prestijli ve rakipsiz dükkanı olduğunuz ve daima para bastığınız için tedarikçileriniz size saygı gösteriyor ve diyorlar ki: “Ödeme planını siz nasıl istiyorsanız öyle olsun efendim.” Siz ise bugün ödemeniz gereken tedarikçi paralarını ödemeyi geciktiriyor ve bu parayla yeniden bakkalınıza ürün alıyorsunuz. Bu aldığınız ürünleri de tekrardan satarak çok daha fazla kâr ediyorsunuz. Çünkü siz tedarikçiye paranızı ödeseydiniz bu kadar fazla kâr elde edebilmeniz mümkün değildi.

Söz gelimi; 100 liralık  üründen %20 kâr ile 20 lira kâr etmişsiniz, 120 lira paranız var lakin siz bunun 100 lirasını  tedarikçiye vermek zorundaydınız. Ödeme günü geldi, ürünleri de sattınız, ama siz rekabet gücü ve pazar payı olarak özel bir şirket olduğunuz için bu parayı ödemiyor 120 liranın tamamıyla tekrardan bakkalınıza yeni ürünler, yani stoklar alıyorsunuz. Bu ürünleri bir daha %20 kâr ile sattığınız da 144 lira kasanızda nakit oluyor. Ticari borçlarınızı ödemeyi geciktirip bu parayı ana faaliyet konusunda kullanarak kasanızdaki nakiti daha da arttırdınız.

Buradan ticari borçların artmasının nakit akışına olumlu etki yaptığının sağlamasını yaptık. Bu yüzden şirketin ticari borçlarını arttırmasını ve ticari borç devir hızının düşük olmasını isteriz. Zaten burada dikkat ederseniz biz faaliyet nakit akışını incelerken faaliyet etkinlik oranları olan ticari alacaklar devir hızı, stok devir hızı, ticari borç devir hızına da değinerek anlatıyoruz. Bunların hepsi iç içe geçmiştir. Faaliyet etkinliklerini burada da anlatabilirdim ama o başlık eğitim kapsamında rasyo analizi, oran analizi eğitimi kapsamında olduğu için oraya bıraktım ama nakit akış tablosuyla ilgili etkilerini de burada anlattım.

Dördüncü kalemimiz diğer alacaklardaki değişim, iki dönem arasında diğer alacaklar kaleminde azalış varsa bu faaliyet nakit akışına olumlu etki yapar.

Bu yüzden şirketin alacaklarını hızlıca tahsil etmesini isteriz. Unutmayın bir alacaklıysanız alacaklarınızı ne kadar çabuk alırsanız o kadar yararınıza olur.

Beşinci olarak alınan avanslardaki değişim, iki dönem arasında alınan avanslar kaleminde artış varsa bu faaliyet nakit akışına olumlu etki eder. Bu yüzden şirketin alınan avanslar kaleminin miktarını arttırması şirket lehinedir. Kendinizi şirket lehine koyun sattığınız ürünü satmadan önden para alıyorsunuz bir çok kişi sattığı ürünün parasını alamıyorken bu piyasada siz satmadan paranızı alıyorsunuz. Nereden baksanız huzur veren kârlı bir işlem ve tabii olarak da faaliyet nakit akışına da olumlu yansıyor.

Peşin ödenmiş giderlerdeki değişim, iki dönem arasında peşin ödenmiş giderler kaleminde azalış varsa bu faaliyet nakit akışına olumlu yansır.

Bir önceki kısım da alınan  avanslarda satıcı için avans almanın iyi olduğunu söylemiştik alıcı için ise olabildiğince az peşin ödenmiş gider kaleminin olmasıdır. Bunu az öderseniz kasanızdaki nakit daha fazla olur ve biz işletme faaliyetlerinden nakit akışlarına olumlu etki eden şeyleri bakkal dükkanı örneğinde hep kasadaki nakdi arttıran şeyler olarak anlatmıştık.

Genel bir prensip olarak işletme faaliyetlerinden nakit akışlarının pozitif olmasını ve net kârın üzerinde olmasını isteriz. Pozitif olmasını istememizin sebebi zaten açık, bunu istikrarlı bir şekilde beceremiyorsanız yok olursunuz. Net kârın üzerinde olmasını istememizin sebebi ise amortisman ve itfa kalemleri nedeniyle haklı bir şekilde faaliyet nakit akışının net kâr üzerinde olma beklentisidir.

Peki bunun istisnası olabilecek durumlar var mıdır?

Evet, bu durumlar mevcuttur.

Söz gelimi; bir şirketin işletme faaliyetlerinden nakit akışları net dönem kârın aşağısında gelsin veya senaryoyu daha da olumsuzlaştıralım işletme faaliyetlerinden nakit akışları negatif gelsin, bu durumda hemen şirketi incelemekten vaz mı geçmeliyiz?

Tabi ki hayır.

Detayları incelemeliyiz. Çünkü, finansal tablolar bir sonuçtur. Biz ise sonuçlardan ziyade nedenlerle ilgileniriz.

Öncelikle işletme faaliyetlerinden nakit akışları işletme sermayesinden yoğun bir şekilde etkilenir. İşletme sermayesi ise çeyreklik olarak dalgalı bir seyir izler, bu yüzden sağlıklı bir yaklaşım faaliyet nakit akışlarını çeyreklik değil yıllık veya dönemsel olarak incelemektir.

İşletme sermayesinin yapısını belirleyen en temel üç kalem ise ticari alacaklar, ticari borçlar ve stoklardır. Bir şirketin işlerinin iyi gittiği bir sektörde ticari alacaklarına vade esnekliği uygulayarak zaten iyi giden satış ve kârlılığını daha da arttırmak isteyebilir. Bu içinde bulunduğu ortama, sektörel gidişata çok  uygun ve doğru davranıştır. Lakin nakit akışlarına olumsuz olarak yansır.

Bir şirket kendi sektöründe patlayan talebe tam manasıyla cevap verebilmek için stok artırımına gitmek isteyebilir. Esasında talebin çok canlı olduğu bir dönemde şirketin bunu yapması işleri için çok olumlu ve yerinde bir davranıştır. Lakin nakit akışlarına olumsuz yansır. Ticari borç kalemine geldiğimizde bir şirket ürün tedariğinde sorun yaşandığı bir dönemde tedarikçilerine ödemelerini yapıp daha fazla stok alarak piyasadaki talep patlamasından ciddi bir şekilde yararlanabilir çokta olumludur bu esasında. Lakin bu durum nakit akışlarına olumsuz yansır.

Bunların toplu sonucu olarak ise nakit akışları ilgili çeyreklik dönemde zayıflar. Peki bu kötü bir şey midir? Tabi ki de hayır.

Tüm bu detaylarda anlatmak istediğim biz sonuçlar üzerinden peşin hükümler vermek yerine, bu sonuçların nedenleri üzerine yoğunlaşıp bir şirketin patronu gibi düşündüğümüzde, sürece analizlerimizi basma kalıp yaklaşımlardan daha sağlıklı bir hale getireceğiz.

Bu eğitim kapsamında olması gereken anlatıldığı gibi, olması gerekenin istisnası olmasına “RAĞMEN” şirket açısından faydalı olan kısımlarda anlatılıyor.

Çünkü bu eğitimde temel amaç bu eğitimi dinleyen hocalarımızı ne finansçı yapmak, ne muhasebeci yapmak. Gerçek bir yatırımcı yapmak, zaten korkunç kârların yolu da gerçek yatırımcı olmaktan geçiyor.

Evet, işletme faaliyetlerinden nakit akışlarından sonra geçeceğimiz kısım, yatırım faaliyetlerinden nakit akışları. Bu yatırım faaliyetlerinden nakit akışları neyi gösteriyor bize?

Genel olarak bunlar bize bir şirketin ilgili dönemde yatırım faaliyetlerine harcadığı veya yatırım faaliyetlerinden elde ettiği nakit tutarını gösteriyor.

Aşağıdaki kısımda Borsa İstanbul’a kote olan bir şirketin yatırım faaliyetlerinden nakit akışları başlığındaki kalemlerin detaylarını aldık, zaten dikkat ederseniz bu başlığın alt kalemleri asla işletme faaliyetlerinden nakit akışları kadar çok uzun olmaz.

Çünkü sadece belli başlı kategorileri  belli başlı işlemleri alır. Peki hangi işlemlerden oluşuyor?

Yani yatırım faaliyetlerinden nakit akışları kalemine benim kayıt edebileceğim çıkış veya giriş gerektiren işlemler neler?

Birinci olarak, maddi ve maddi olmayan duran varlıkların alımıyla ilgili nakit çıkışları.

İkinci olarak ise, maddi ve maddi olmayan varlıkların satımıyla ilgili nakit girişleri.

Evet burada da görüyoruz, maddi ve maddi olmayan duran varlıkların alımından kaynaklanan nakit çıkışları, maddi ve maddi olmayan duran varlık satışından kaynaklanan nakit girişleri.

En temel ve esası bu iki kalemdir, bu iki işlemdir yatırım faaliyetlerinden nakit akışlarını oluşturan. Ama şirketlerin yapısı, işletmenin yapısı, iş döngüsü sebebiyle daha fazla sayıda olduğu da oluyor.

Bu kapsamda örnek verilebilecek diğer yatırım faaliyetlerinden nakit akışlarıyla ilgili işlemler, başka bir işletmeye iştirak etmek veya katılmak için yapılan nakit çıkışları, başka bir işletmenin hisse senedinin veya borçlanma aracının satılması sonucu elde edilen nakit girişleri, alım- satım amacı ve finansman faaliyetleriyle ilgili olmamak şartıyla forward, opsiyon, swap sözleşmeleriyle ilgili nakit giriş ve çıkış işlemleri.

Niye negatif olacak ki bu?

İşletme faaliyetlerinden nakit akışlarında anlatırken olgun  şirketlerde ve extreme durumlar dışında genelde pozitif olmasını arzuladığımızı söyledik. Lakin yatırım faaliyetlerinden nakit akışlarının negatif olmasını arzuluyoruz. Çünkü bu kalemin negatif olması şirketin yatırım yaptığını, yani büyüme eğiliminde olduğunu gösteriyor ve böyle bir yaklaşımı çok olumlu karşılıyoruz.

Zaten genel olarak nakit akış tablolarında yatırım faaliyetlerinden nakit akışlarının pozitif olması durumu sık karşılaşılan bir durumda değildir. Ancak şirketin belli faaliyet alanlarından çekilmesi veyahut tasfiye edilmesi durumunda karşılaşacağımız bir olgudur.

Evet, capex, capex  dediğimiz kalem maddi ve maddi olmayan duran varlık alımından kaynaklanan nakit çıkışları.

capex sermaye harcamaları olarak da nitelendirililir. Biz Bist’e kote olan şirketlerin finansal tablolarını incelediğimizde capex diye aldığımız kısım burası oluyor.

Capex  bunun İngilizce ifadesi Türkçeye çevirisi ise sermaye harcamaları sanırım makul bir çeviri olabilir.

Burası capex dediğimiz kısım, yani Türkçe ifadesiyle finansal tablolarda yer alan haliyle, maddi ve maddi olmayan duran varlık alımından kaynaklanan nakit çıkışları kalemi, yatırım faaliyetlerinden nakit akışlarının en önemli kalemidir.

Capex kalemi direkt bu başlıktan alınabileceği gibi alternatif bir hesaplama yöntemi daha var.

Maddi duran varlıklarda ilgili dönemdeki değişim + Amortisman ve İtfa  formülü ile de alabiliyorsunuz ama nakit akış tablosu zaten size bunu direkt veriyor. O yüzden dolayı bir daha Excel’de hesaplamalar yapıp kendinizi yormanıza gerek yok capex için direkt bu kısmı alabilirsiniz.

Capex dediğimiz kalem işletmeye değer katacak olan mülk, tesis, bina, teknoloji, ekipman ve benzeri yatırımları kapsıyor.

Bu başlıkta şirketin büyümek için sabit varlıklara ne kadar yatırım yaptığını görürüz.

Capex kalemi bilhassa sanayi şirketlerinde çok dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekilen bir kalemdir.  Zira bu tarz şirketler iki şekilde büyüyebilir; ya sektör büyüdüğü için büyüyorsunuzdur ya da siz kendi yatırımlarınızla büyüyorsunuzdur.

Kendi yatırımlarınızla büyüyorsanız capex harcamalarıyla büyüyorsunuzdur.

Capex harcamalarınızda artış olması gerekir. Bu kalemin negatif olması şirketin yatırım yaptığını gösterir.

Negatif olduğunu nasıl anlıyorduk  finansal tablolarda? İki tane parantez işareti içerisinde yazıldığında bu negatiftir. Demek ki bu ilgili şirket yatırım yapıyor, capex harcaması yapıyor, yani büyüyor. Bu kalemin negatif olmasının şirket için önemli olduğunu söyledik, yatırım yaptığını gösterdiği için bu kalemde dikkat edilmesi gerekilen bir ince nokta daha var.

Bazı şirketler yatırım yapıp kapasitesini arttırdığı için bu kalemler  negatif olur. Bu arzuladığımız bir durumdur. Lakin bazı sermaye yoğun şirketlerde sadece üretim kapasitesini korumak için capex sermaye harcamaları yapılır. Bu tarzdaki yatırımlarda muhasebe ilkeleri gereği yine aynı kaleme, capex kalemine, maddi ve maddi olmayan duran varlıklarının alımından kaynaklanan nakit çıkışları kalemine yazılır ve burada da böyle bir yatırımda daha doğrusu bu bir yatırım değil, koruma amaçlı bir faaliyettir. Böyle bir olguda dahil yine capex’ i negatif görürüz önünde parantez işareti olur. Bu tarz bir capex çıkışını olumlu karşılamayız çünkü bu büyümeye yönelik değildir. Bizim arzuladığımız bu kalemin büyümeye yönelik olmasıdır. Büyümeye yönelik yapılan yatırımlarla artmasıdır. 

Peki bunu muhasebe sistemi gereği finansal tablolardan anlamlandırmamız çıkartmamız mümkün değil, anladık.

Peki alternatif çözüm yolları nelerdir ?

Üç tane yol önerebilirim kendi öznel düşünceme göre, birincisi bu eğer bir yatırım amaçlı bir yoğun capex harcamasıysa bu durum da şirketler yatırım yapmadan önce Türk muhasebe ve mevzuat yapısı sebebiyle KAP’ da yapacağı yatırımı duyurmak zorunda, böyle bir durumda şirketin KAP’ da ki geçmiş yatırım haberleri taranabilir.  İkinci olarak şirketler yatırım yaptığında istisnasız faaliyet raporlarında bunu ifade ederler, hoşlarına da gider zaten bunu ifade etmek. Şirketin çeyreklik ve yıllık faaliyet raporlarına bakarak bunları öğrenebiliriz. Tabi bunların hepsi belli bir efor gerektiriyor  daha az yorucu olan yöntemi ise daha kolay olan yöntemi ise şirketin yatırımcı ilişkileri ile görüşmek, eğer şirket dipnotlarda bu ayrıntıyı beyan etmediyse buradaki capex artışının büyümeye yönelik yatırımlarımı yoksa var olan sermayeyi korumaya yönelik; bakım, tadilat benzeri işler sebebiyle mi gerçekleştiği yatırımcı ilişkilerine sorulabilir.

Şu ana kadar işletme faaliyetlerinden nakit akış tablosu ve yatırım faaliyetlerinden nakit akış tablosunu anlattık.

Nakit akış tablosunda direkt olmayan, lakin şu ana kadar anlattığımız kısımları kullanarak bizim manuel olarak hesapladığımız diğer bir nakit akış  kalemi ise serbest nakit akışıdır.

Nedir bu serbest nakit akışı?

Serbest nakit akışı kullanımında hiçbir sınırlama olmayan nakittir.

Bu nakit her zaman ve her amaç için hazır olan nakittir. Bir başka ifadeyle serbest nakit akışı işletmenin üretimi sürdürebilme, kâr payı ödeme, borç geri ödemeleri yapma,  üretim kapasitesini arttırma için gerekli olan harcamaların üzerinde nakit, bakın!   Üzerinde nakit yaratabilme kabiliyetini gösterir.

Peki formülü nedir serbest nakit akışının?

Ben size en yaygın kullanılan formülü göstereyim, tabi daha sonra farklı formülleri de göstereceğim ama sadece bunu kullanmanız kanımca yeterlidir.

En temelde kullanılan serbest nakit akışı formülü, işletme faaliyetlerinden nakit akışları daha sonra yatırım faaliyetlerinden nakit akışlarına geliyorsunuz. Burada maddi ve maddi olmayan duran varlıkların alımından kaynaklanan nakit çıkışları, yani capex dediğimiz kalemi buluyoruz. İşletme faaliyetlerinden nakit  akışlarından  çıkartıyoruz. Capex yani maddi ve maddi olmayan duran varlık alımından kaynaklanan nakit çıkışlarını ve böylece serbest nakit akışını buluyoruz.

Tabi bu en yaygın kullanılan genel olarak da hesaplamalarınız da ben bunu kullanmanızı tavsiye ediyorum.

Ama bazen şöyle bir durum oluyor “Ya hocam ben bunu kullanıyorum ama farklı bir kaynakta gördüm farklı bir hesaplama modülü de var” elbette var serbest nakit akışının tam manasıyla %100 konsensüs tanınmış bir hesaplama formülü yok ama en yaygın kullanılanı bu. Bu yaygın kullanılanı kullanmak sizin lehinize olacaktır ve de çok kolay zaten hesaplanması, buna ek olarak, serbest nakit akışının hesaplanmasında çeşitli zamanlarda, çeşitli kurumlar tarafından  hesaplanan serbest nakit akış hesaplama formülleri mevcut, ben burada yaygın kullanılan en çok ön plana çıkanları yazmaya çalıştım.

Bunları da dilerseniz Excel’inize hesaplama formülü olarak yazabilirsiniz. Kanımca zaten çok gerek yok ama ben birazcık daha farklı hesaplama modüllerinin de olduğunun görünmesi açısından yazdım entelektüel ek bir bilgi olarak düşünebilirsiniz. Uygulamada kullanmanıza kanımca dürüst olmak gerekirse gerek yok  diye düşünüyorum.

Evet serbest nakit akışı, her ne kadar yaygın kullanılan formülde size ifade etmiştim. (İşletme faaliyetlerinden Nakit Akışları – Capex= Serbest Nakit Akışı)

Tek bir serbest nakit akışından bahsedilse de bu hatalıdır. Çünkü esasında bir tane değil üç tane serbest nakit akışı vardır.

İşletme faaliyetlerinden nakit akışları – Capex formülüyle bizim elde ettiğimiz nakit akışı işletmeye ait serbest nakit akışıdır. En yaygın kullanılanı bu, biz de zaten serbest nakit akışını hesaplarken bu formülasyon eksenin de bunu tanımlamıştık. Lakin bu haliyle çok yetersizdir. Siz yine hesaplamalarınızda genel olarak daima bunu kullanın ama bu tarzda bir hesaplamanın olduğunu da bilin..ki, aslında doğru olan hesaplamalar bu üçlü kategorizasyonda hesaplamak, ama yaygın değil. Finans camiasının yaygın olarak kullandığı yöntemler üzerinden gitmek finans camiasıyla bir konsensüs sağlamanızı sağlar bu konsensüs size yatırımlarınıza artı sağlayacaktır diye düşünüyorum.

Peki sadece işletmeye ait serbest nakit akışlarını almak niçin yeterli değil?

Çünkü biz serbest nakit akışını tanımlarken ne diye tanımlamıştık?

Mevcut faaliyetleri yürütme, kapasite artışlarını yapma, finansal borçları ödeme ve temettü vermeden sonra hissedar ve ortakların kullanımına açık  nakit diye tanımladık.  Ama bu hesaplamada dikkat ettiniz mi?

İşletme faaliyetlerinden nakit akışlarından sadece yatırım için harcadığımız capex tutarlarını çıkardık ama ne kâr paylarına değindik ne finansal ödemelere değindik ve tabii olarak da eksik  kaldı. Bu sebep dolayısıyla bu eksikliği gören yatırımcılar, teorisyenler ortaklara ait serbest nakit akışı ve kullanıma açık serbest nakit akışını da ortaya çıkartmışlar.

Bulduğumuz işletmeye ait serbest nakit akışından çıkartıyoruz – finansman faaliyetlerinden nakit akışlarını bu işlem sonucunda elde ettiğimiz ortaklara ait serbest nakit akışı oluyor .

Ortaklara ait serbest nakit akışında ise ödenecek veya ödenmiş temettüyü çıkartıyoruz.

Bunu çıkarttıktan sonra kullanıma açık serbest nakit akışını buluyoruz. Zaten adında anlaşılabileceği gibi bu kullanımında hiç bir sınırlama olmayan serbest nakit akışıdır. Serbest nakit akışında da vurgulanan asıl kastedilen budur, bunun kullanımında hiçbir sınırlama yok..

Ama bunun kullanımında (işletmeye ait serbest nakit akışı) bazı sınırlamalar var.

Yaygın kullanılan bu evet (işletmeye ait serbest nakit akışı) doğru en çok bu kullanılıyor.

Bu daha az kullanılıyor (kullanıma açık serbest nakit akışı) ama daha işlevsel olanı bu.

Serbest nakit akışı hesaplarken bir diğer dikkat edilmesi gerekilen husus, bunun aynısını faaliyet nakit akışlarını anlatırken söylemiştik ama serbest nakit akışları içinde önemli ve değerli bir bilgi. Serbest nakit akışı çeyreklik hesaplanabilir bunun önünde bir sorun yok lakin çeyreklik dönemlerde şirketler operasyonel faaliyetlerini optimal verimle yönetmek için işletme sermayesinde önemli değişiklikler yaparlar, bunlar içinde bulunulan sektör ve şirketin işlerinin gidişatı için gayet normal anlaşılabilir bir durum, lakin çeyreklik olarak  serbest nakit akışını dengesiz ve anlamsız bir hale getirecektir. O yüzden serbest nakit akışlarını çeyreklik yerine dönemsel ve yıllık almak kanımca daha faydalı olacaktır.

Evet, serbest nakit akışları ile devam ediyoruz. Serbest nakit akışlarını analizlerimizde çok önemli kılan bazı hususlar var.

Birinci olarak baktığımızda serbest nakit akışları kârdan çok daha sağlıklı bir göstergedir. Zira kârlar tahakkuk esasına göre biçimlendiği için likidite edilmemiş olabilir. Lakin serbest nakit akışında böyle bir durum yoktur.

Hatırlıyor musunuz? İlk nakit akışlarına başlarken tahakkuk ve nakit esasından başlamıştım ve o kısımda bakkal dükkanı örneğini anlatmıştım burada likidite edilmemesi hususunda vurgu yapılan bu. Bu yüzden işletmenin finansal sağlamlığını ölçmek için kâr yerine serbest nakit akışına bakmak daha sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.

İkinci olarak muhasebe hileleri burada çok işe yaramıyor serbest nakit akışlarında. Çünkü serbest nakit akışları amortisman ve itfa gibi muhasebe hileleri içinde kullanılan nakdi ve nakdi olmayan kalemleri dışladığı için çok güvenilir bir parametredir.

Üçüncü olarak serbest nakit akışı, yatırımcılar, bilhassa temettü yatırımcıları için çok önemlidir. Zira serbest nakit akışı üretemeyen bir şirket hissedarlarına, var ise ancak geçmiş yıl kâr yedekleri üzerinden temettü dağıtabilir. Lakin büyüklerin söylediği gibi hazıra dağ dayanmaz ki ve bu şekilde verilecek bir temettü sürdürülebilir olmaz..olamaz..

Bu yüzden temettü yatırımcılarının ilgili dönemde temettü veren şirketlerden en fazla serbest nakit akışı üretme kapasitesi olan şirketi seçmesi temettü yatırımcılığını daha zevkli ve kârlı bir hale getirecektir. Bu sayılan faktörler sebebiyle Buffett, Munger, Klarman  ve bir çok duayen yatırımcının en çok önem verdiği finansal kalem serbest nakit akışıdır. Bu duayen simalar nakit akışı dediğinde aslında genelde serbest nakit akışını free cash flowu kastederler, cash flow derler, nakit akışı derler ama kast ettikleri esasında hep serbest nakit akışıdır. O kadar merkeze almış o kadar değer vermişlerdir.

Dördüncü olarak serbest nakit akışının esasında firmanın değeriyle yakın bir ilişkisi vardır. Saksanov bir firma değeri serbest nakit akışı yaratma yeteneğine paralel hareket etmektedir sözünden sonra bilhassa batıda daha sonrasında ise tüm finans camiasında serbest nakit akışı daha önemli bir hale bürünmüştür.

Şirketin serbest nakit akışı yükseliyorken hisse fiyatı düşük kalmışsa bu şirketin kazanç rekoltesi anlamında yatırımcılarına yüksek potansiyel vadettiği şekilde algılanır kabul edilir.  Her ne  kadar bir çok yatırımcı değerlemede kâr kavramını kullansa da duayen yatırımcılar çoğunlukla şirketin serbest nakit akışı yaratabilme gücünü kullanmaktadır.

Çünkü serbest nakit akışının artışı verimlilik artışı, maliyet azaltımı, kâr payı artışı gibi sebeplerle yatırımcıları kendine çekecektir. Bu da firma değeri üzerinde olumlu bir etki yaratacaktır.

“E hocam anlatıyorsunuz, hep övüyorsunuz da, bunun hiç mi bir kötü yanı yok?”

Tabi ki var.

Her finansal tablodaki kalemin, her rasyonun olumlu yönlerine ek olarak olumsuz yönleri de mevcuttur. Bazen görürsünüz, bir yatırımcı bir rasyoyu, bir bilanço kalemini överken diğeri onu lanetler. Her ikisinin de görüşlerine dayanak oluşturabilecek bilimsel veriler, teknik detaylar uygulamalı gerçekler vardır. Zaten bilimin en güzel yanı budur. Her türlü görüşe az ya da çok savunabilecek argüman sunar.

Serbest nakit akışının bu sayılan muazzam erdemlerinin yanında evet sorunlu denilebilecek yapıları da var, bunlardan en çok ön plana çıkanı yatırım yapan şirketlerde serbest nakit akışı çok yanıltıcı sonuç veriyor. Çünkü serbest nakit akışı  genel olarak, ben size farklı hesaplama modüllerini işletmeye ait serbest nakit akışları dışındaki diğer serbest nakit akışlarını anlattım ama genel olarak işletme faaliyetlerinden nakit akışlarında capex çıkartılıyor ve serbest nakit akışı bulunuyor bu şekilde hesaplanıyor  ve yatırım yapan şirketlerde bilhassa sanayi şirketlerinde yoğun capex harcaması var. Sanayi şirketleri yatırım yaparken yoğun capex harcamaları yapıyor.  Bu harcamalar bize serbest nakit akışını çok düşük seviyelerde bazen ise negatif  seviyelerde gösteriyor kısa vadede bu olumsuz bir durum olarak değerlendirilir. Lakin bu esasında kötü bir durum değil.

Burada serbest nakit akışı yanıltıcı bir metriktir. Zira yapılan yatırımlar tok hale geldiğinde ciroya katkıları yapıldığında en önemlisi bu katkılar likidite edildiğinde eskisinden çok daha güçlü bir serbest nakit akışı oluşacaktır. Bu sebep dolayısıyla yatırım yapan şirketlerde yatırımlar ciroya arzulanan katkıyı verene kadar. Serbest nakit akışı metriğini kullanmamak gerekir, zira çok yanıltıcı sonuçlar vermekte ve yatırımlarıyla devasa büyüyen hazinelerden mahrum kalabilmemize sebep olabilmektedir. Burada eğitimin bu kısmını da bitiriyorum  bir sonraki kısımda finansman faaliyetlerinden nakit akışlarıyla devam edeceğiz hocalarım hoşça kalın kendilerinize iyi bakın.

–Mahmut Çiftçi

Kaleme Alan: İbrahim Gör

Kaynak: Orta Vadeli İnciler