Merhaba dostlar.

Finansal okur yazarlığa katkı sağlaması ve borsa ile yeni tanışan benim gibi küçük ve gariban yatırımcılarla öğrendiğim bilgileri paylaşmak bakımından yeni bir proje olarak burada bütün bilgilerimi, çalışmalarımı, makalelerimi, notlarımı paylaşmaya karar vermiştim.

Bu proje kapsamında;

“Bilanço Analizi”  

“Gelir Tablosu Eğitim Analizi” 

“Nakit Akış Tabloları Analizi”

“Eğitim ve Temel Analiz”

“Temettü ve Yatırım Stratejisi”

“Yatırımcı Psikolojisi”

“Şirket Analizleri”

“Portföyüm”

Başlıkları altında çeşitli çalışmalar, yazılar yayımladım. Bu yazımızda da Faaliyet Etkinlik Analizini kaleme alacağız.

Şunu da belirtmek isterim ki; buradaki yazılar benim kendime notlarımdır. Ben hoca veya uzman değilim, öğrenmeye çalışan bir öğrenciyim, yanlışlarım olabilir. Son olarak ise burada hisse hakkında yapılan tüm yorumlar eğitim amaçlıdır yatırım tavsiyesi içermemektedir. Not olarak şunu da ifade etmeliyim.;bu yazımızda rahmetli Yaşar Erdinç Hoca’mızın eğitiminden aldığım notları derleyeceğim.

Faaliyet etkinlik analizi kapsamında ikinci yazımıza başlıyoruz. Birinci yazımızı okuduktan sonra buradan devam ederseniz sizin için çok daha faydalı olacağını düşünüyorum.
Birinci bölüm için tıklayınız

Bu kısımda alacak devir hızı, alacak tahsil süresi, ticari borç devir hızı, ticari borç devir süresi ve nakit döndürme sürelerini konu alacağız.

Hadi başlayalım;

Alacak Devir Hızı

Evet, alacak devir hızı da ne anlama geliyor? Bir önceki yazımızda stok devir hızını anlatmıştık. Alacak devir hızı da aynı mantıkla hesaplanıyor. Biliyorsunuz bir firmanın alacakları vardır, ticari alacakları. Yani, siz bir ürünü üretirsiniz, satarsınız ve karşılığında faturayı kesersiniz. Faturayı kestikten belli bir süre sonra da parasını tahsil edersiniz. Ama parasını tahsil edene kadar geçen süre bizim bunu alacağa kaydettiğimiz süredir. Nitekim burada kredili satışlar rakamını ortalama alacaklara bölmemiz gerekiyor. Yani alacaklarımızı kaç kere çeviriyoruz bir yıl içerisinde? Dolayısıyla ne kadar çok alacaklarımızı erken tahsil edip, ne kadar çok çeviriyorsak, böyle bir durumda alacak devir hızımız artmış oluyor.

Örneğin Şişecam’ın alacak devir hızı 5.03 yani alacaklarını 5.03 kere çevirebiliyormuş. 2007 yılı ilk çeyreklerine bakıldığında sektörün çok altında imiş ama daha sonra istikrarlı bir şekilde 13-14 yıldır ortalama olarak 5 civarında seyretmiş. Alacak devir hızının yüksek olmasını isteriz. Alacak devir hızı yükseldiğinde otomatik olarak alacak tahsil süresini de düşürecek ve dolayısıyla şirket finansman ve işletme sermayesi yönetiminde sıkıntı yaşamayacaktır.

Şöyle bir soru akla gelebilir: “Kredili satışları ortalama alacaklara böleceğiz, ama kredili satışlar rakamı diye bir ayrı kalem yok bilançoda.” Bu yüzden biz kolaylık olsun diye bütün satışların fatura kesildiği gün tahsile girmediğini ki, bu gerçekçi bir varsayım. En az on gün, on beş gün sonra tahsil edildiğini varsayıyoruz.

Dolayısıyla burada alacak devir hızını hesaplarken net satışları ortalama, yani yıl başındaki alacaklar ve yıl sonundaki alacaklara bakıyoruz, ortalamaya bölüyoruz.

Burada şöyle bir soru gelebilir: “Yıl başı ve sonu diyoruz, böyle bir durumda mesela Haziran bilançosu geldiğinde nasıl hesaplıyoruz bu alacak devir hızlarını?“Çünkü altı aylık olmuş oluyor. İşte o noktada şöyle bir şey yapıyoruz. Geçmiş Hazirandan bu yıl ki Hazirana kadar geçen yıllıklandırılmış satışı alıyoruz. Yani Hazirandan Hazirana bir yıllık satışları alıyoruz. O Hazirandan bu Hazirana ortalama alacakları buluyoruz ve toplam satışları alacaklara bölüyoruz. Alacak devir hızı bu şekilde. Alacak devir hızı ne kadar yüksek olursa o kadar olumlu. Alacak tahsil süresi ile devam edelim.

Alacak Tahsil Süresi

Aynı mantıkla alacak tahsil süresini hesaplayacağız. Yani stok devir süresini hesapladığımız gibi. Burada stok devir süresi dediğimiz şey stoklar kaç günde satılmış oluyor? Dediğimizde mesela 100,21 günde. Peki alacakları kaç günde tahsil ediyoruz? İşte bunu da hesaplamak için 360 rakamını alacak devir hızına bölüyoruz. Demek ki yılda dört kere alacaklarını çeviriyorsa 360’ı dörde bölüyoruz. Nitekim burada Şişecam’ında 5.03 müş, bölerseniz eğer 72,57 çıkıyor bu rakam. Alacaklarını da 72,57 günde tahsil ediyormuş Şişecam. Burada önemli bir nokta var arkadaşlar 100,21 günde stokları elinden çıkıyor. yani buna da ortalama 100 gün diyelim. 100 gün sonra, yani hammaddeyi aldıktan sonra 100. gün ürünü satmış oluyoruz bir bakıma, yani ortalama olarak bahsediyoruz bundan. Ardından da paramızı tahsil etmek için 72,57 gün bekliyoruz. Dolayısıyla 172,78 gün sonra ne yapıyor? Nakit cebimize giriyor. İşte burası çok önemli. Yani bir faaliyet etkinlik rasyosundan bahsederken burası çok çok önemli! Özellikle kaç gün sonra para cebimize giriyor? Bu işe girdiğinde bir firma hammaddeyi aldı ve işledi. Peki hammaddeye yatırım yapıyor mu? Yapıyor, hammaddenin parasını ödüyor. Aynı zamanda bunu işliyor, aynı zamanda elektrik ödüyor, diğer giderleri ödüyor, işçilerin yemeğini ödüyor vesaire..

Bütün bu harcamaları firma yapıyor, işte bunu yaparken de ne yapıyor? Kendisi bir denge kurmak zorunda ve bu dengeye göre de bu 100 gün sonra, yani 172,78 gün toplam. 100,21 stok devir süresi, alacak tahsil süresi de 72,57 gün. 172,78 gün sonra parayı çekiyor. Ama 2016’nın sonuna gelindiğinde bakın alacak tahsil süresi 80,1 günmüş. O sırada stok devir süresi de 116,9 günmüş. 116,9+80,1= 187 gün bekliyormuş. Şimdi 172 güne düşmüş daha iyi olmuş. Yani 172,78 güne düşmüş. Alacak devir süresi de bu şekilde. Ne kadar düşük olursa o kadar olumlu.

Bu durumda şunu da unutmayalım ki, stok devir süresi ve alacak tahsil süresi ikisini topladığımızda 172,78 gün. Ama aynı zamanda bu firma hammaddesini alırken örneğin, Şişecam cam, camın hammaddesini, işte bu üretim için gerekli olan çeşitli madde ve malzemeleri alırken hemen peşin ödemiyor. O da ne yapıyor? Ticari borç olarak kaydediyor ve kaydetmiş olduğu ticari borcu daha sonra ödüyor.

Ticari Borç Devir Hızı/Ticari Borç Devir Süresi

Peki ticari borç devir hızı ve ticari borç devir süresi ne imiş? diye baktığımızda satılan malın maliyeti kalemini ortalama ticari borçlara böldüğümüzde, ticari borç devir hızını buluyoruz. Ticari borç devir hızı aslında düşük olması istenir. Baktığımızda Şişecam’ın 5.18. Yani yılda 5.18 kere ticari borçlarını ödüyor. Ve kaç günde bir ödüyormuş? 65 günde bir ödüyormuş. Fakat borçlarını 65 günde bir öderken eline kaç günde bir nakit geçiyordu? 172.78 günde bir eline nakit geçiyordu. İşte bu iki veri çok önemli! Şirketin ne kadar süre nakde ihtiyacı olacağını gösteriyor. Eğer ben ticari borcumu 65 günde bir ödüyorsam ve 172 gün sonra para nakit cebime giriyorsa, aradaki fark 107. Yani 107 günlük hem stok, hem elektrik, hem işçi tüm bunların hepsini benim ne yapmam lazım. Kendimin karşılaması lazım.

Nakit Döndürme Süresi

İşte şu nakit döndürme süresi de, yani nakdi ne kadar süre döndüreceğim? 107 gün. Dikkat ederseniz bakın bu 107 gün bize şunu gösteriyor .

Yani şu üç grafiği: Stok devir süresi + Alacak tahsil süresi bu iki veriyi birbirine ekliyoruz ve buradan da ticari borç devir süresini çıkarttığımızda nakit döndürme süresi çıkıyor. Mesela şurada 2020/6 ayında şirket kendisini 146 gün finanse etmek zorunda kalmış veya 2009/6 döneminde 163 gün kendisini finanse etmek zorunda kalmış. Ama gelinen son cari dönemde 107 güne kadar düşmüş. Grafiğe baktığımızda tarihinin en düşük nakit döndürme süresini yaşıyor. Şirket adına çok olumlu. Büyük ihtimalle o nakit döndürme sürelerinin yükseldiği dönemlerde dönemsel olarak şirketin hisse fiyatına bakıldığında çokta iyi performans göstermemiş olabilir. Bu aşamada 2009-2010 ve 2020/6- 2020/9 dönemlerinde nasıl bir performans göstermiş diye hisse grafiğinden bakabiliriz. Ve bu grafikte bize Şişecam’ın performansını bize gösterecektir.

Yukarıdaki grafiğe baktığımızda hisse 2008’den 2014 sonuna kadar hemen hemen yatay gitmiş gibi görünüyor. 2016’dan sonra nakit döndürme süresinin aşağıya düşmesi ile birlikte şirket bir ivme kazanmış görünüyor. 2020 pandemi döneminin yoğun yaşandığı dönemlerde nakit döndürme süresi yükselmiş o 2020/6-9 dönemlerinde kısa bir durgunluk yaşamış ama daha sonra nakit döndürme süresinin düşmesiyle performansını sürdürmeye devam etmiş. Şimdi tekrar konumuza gelecek olursak dikkat ederseniz nakit döndürme süresi aşağıya gittikçe şirketin performansını da olumlu yönde etkiliyor. Aynı zamanda faaliyet etkinliğinin çok arttığını görüyoruz. Evet tabi ki hisse performansını etkileyen diğer farklı grafiklerde var ama burada özellikle stok devir süresi, alacak tahsil süresi, ticari borç devir süresi ve nakit döndürme süresindeki ilişkiyi açıklamaya çalıştım.

Diğer devir hızlarına ise bir sonraki bölümde diğer yazılarımızda devam edeceğiz.

Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Saygılarımla