Merhaba dostlar.

Finansal okur yazarlığa katkı sağlaması ve borsa ile yeni tanışan benim gibi küçük ve gariban yatırımcılarla öğrendiğim bilgileri paylaşmak bakımından yeni bir proje olarak burada bütün bilgilerimi, çalışmalarımı, makalelerimi, notlarımı paylaşmaya karar vermiştim.

Bu proje kapsamında “Bilanço Analizi”  ve “Gelir Tablosu Eğitim Analizi” konularında çeşitli çalışmalar, yazılar yayımladım. Bu yazımızda da likidite oranlarına değineceğiz.

Şunu da belirtmek isterim ki; buradaki yazılar benim kendime notlarımdır. Ben hoca veya uzman değilim öğrenmeye çalışan bir öğrenciyim yanlışlarım olabilir. Son olarak ise burada hisse hakkında yapılan tüm yorumlar eğitim amaçlıdır yatırım tavsiyesi içermemektedir. Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Hadi başlayalım:

İlk olarak Cari Oran rasyosundan başlayalım.

Cari Oran

Evet arkadaşlar, yukarıdaki linklerini eklediğim konu başlıklarının içerisinde Cari Oran rasyosuna pek çok yerde değinmiştim. Ama Cari Oran ve likidite rasyoları üzerine ayrı bir başlık açma gereksinimi hissettim.

Öncelikle size Cari Oranın mantığını anlatayım. Cari Oran belirli bir dönem içerisinde, bu üç ayda olabilir bir yıl da olabilir. Bu dönemlere de Cari dönem denir. Bu Cari dönem içerisinde bir işletmenin ödenmesi gereken yükümlülüklerini ve elinde bulunan karşılıkları, varlıkları ölçen bir orandır. Yani işletmenin borçlarını ödeme gücünü veya ödeyememe riskini ölçen bir orandır.

Yani şöyle düşünün; sizin elinizde 10.000 TL varlığınız var ama önünüzdeki ayda, aylık ödemeniz gereken yükümlülüğünüz 15.000 TL. Bu durumda sizin başka ek bir geliriniz ve herhangi satılacak bir varlığınız yoksa Cari Oran rasyonuz 10.000/15.000= 0,66 olacak. Yani anlamı da şu: Siz ancak borçlarınızın %66 oranında ödeme yapabilirsiniz, bu da riskli bir durum. Eğer borcunuz da varlığınız gibi 10.000 TL olmuş olsaydı. 10.000/10.000 = 1 olurdu Cari Oran rasyonuz. Bu durumda da şunu anlardık borcunuzu ödeyecek gücünüz %100. Riskli bir durum yok diyebilirdik.

“Buffet (Berkshire Hathaway Letters to Shareholders 1965-2019)  mektuplarında yüksek borçlu şirketlerin ekonominin yavaşladığı dönemlerde büyük çaptaki tehditlere karşı korunaksız kalabileceği hususunda bizi ihtar ve ikaz ediyor.  Biz şirketin böylesi risklere karşı korunaklı olup olmadığını anlamak için bir kaç rasyo kullanacağız. Birincisi Cari oran dediğimiz dönen varlıklar ile kısa vadeli borçları karşılama oranı. Gelişmiş ülkelerde Cari oran 2x ve üzeri makûl kabul edilirken gelişmekte olan ülkelerde 1.5x ve üzeri makûl kabul edilmektedir.“

Kaynak: Mahmut Çiftçi Hoca’mın Alkim Şirketi Örnek Temel Analizi

Şimdi gelelim işin şirketler tarafına. Şirketlerde de özellikle borsa da hisse seçimlerinde baktığımız en önemli likidite rasyolarından birisi Cari Oran rasyosudur.

Şirketlerde Cari Oran rasyosuna nasıl bakılır peki? Örnek olarak Şişecam bilançosunu kullanalım.

Cari Oran rasyosunu yukarıda basit bir örnek olarak elinizdeki varlık ve ay sonu ödemek zorunda olduğunuz borç olarak ifade etmiştim.

Şirketlerde ise Dönen Varlıklar ve Kısa Vadeli Yükümlülükler olarak karşımıza çıkıyor. Dönen Varlıklar ve Kısa Vadeli Yükümlülükleri burada anlatmayacağım. Daha önce anlatmıştım bağlantılarını da ekledim. İsterseniz tıklayarak yazılara ulaşabilirsiniz.

Şirketlerde Cari Orana “Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yükümlülükler” olarak bakılıyor.

Formül: Dönen Varlıklar/ Kısa Vadeli Yükümlülükler=Cari Oran

Şişecam’ın bilançosundan Cari Oranına bakacak olursak;

Toplam Dönen Varlıklar: 35.673.376 TL

Toplam Kısa Vadeli Yükümlülükler: 19.192.852 TL

35.673.376 TL/19.192.852 TL =1,85

Cari oranı 1.85 bulduk. Gelişmekte olan ülkelere göre Cari oran seviyesi olumlu. Yani şirketin tüm dönen varlıkları toplam kısa vadeli yükümlülüklerin 1.85 katı üzerinde. Şirketin kısa vadeli borçlarını ödemek konusunda bir sorunu olmadığını görüyoruz.

Cari Oran rasyosunu bir de grafik ile hem şirketin geçmiş dönemlerdeki Cari Oranlarına bakarak hemde sektöründeki şirketlerin Cari Oranları ile karşılaştırma yaparak şirketin borçlu veya borçsuz olduğunu anlamaya çalışabiliriz.

Fast Web Mali Analiz Pro’dan aldığım grafikte 45 bilanço dönemine ait Cari Oran durumunu görüyoruz.

Baktığımızda 2010/12 döneminde Cari Oran 3.08 iken 2021/12 döneminde 1.85’e düşmüş. Zaman içerisinde inişler çıkışlar yaşamış şirket, ama genel olarak ortalamaların bir tık altında gibi geldi bana. Son dönemlerde yapmış olduğu yatırımlardan kaynaklı olarak borçluluk oranı biraz artmış diyebiliriz.

Sektörel olarak bakacak olursak Şişecam BİST’de sektöründe lider ve Türkiye’de neredeyse tek olduğu için sektörün Cari Oran rasyosunuda kendisi belirliyor. Yani özetle dostlar, Cari Oran rasyosu 1’den ne kadar büyükse o kadar olumlu şirket adına.

Likidite Oranı

Tıpkı Cari oran da baktığımız gibi başka bir likit oranı daha var; Likidite (asit-test) oranı. Likidite oranı nedir? Asit-test oranı olarak da geçer. Likidite oranı bir işletmenin hemen nakde dönebilecek varlıklarının kısa vadeli yükümlülüklerini karşılama oranını gösterir. Cari oranda olduğu gibi dönen varlıkların tamamı hesaplamada kullanılmamaktadır. Bazı farklılıklar olmakla beraber likit varlıklar hesaplanırken; hazır değerler, menkul kıymetler ve kısa vadeli ticari alacaklar toplamı dikkate alınmaktadır. Stokların hemen satılıp nakde çevrilmesi belli bir süre alacağından hesaplamaya dahil edilmez. Likidite oranının mantığı: “Stok kalemine ihtiyaç duymadan kısa vadeli borçları ödeyebilir miyiz?”

Bu durumda aşağıdaki formülü kullanmak doğru olacaktır. Likidite oranının tek bir doğru formülü olmamak ile beraber farklı hesaplama modelleri de vardır kişiden kişiye değişebiliyor.

Likidite Oranı(Asit Test Oranı):
(Hazır değerler+ Kısa vadeli finansal yatırımlar+Kısa vadeli alacaklar)/ Kısa vadeli borçlar= Asit Test Oranı

Bir başka formül “(dönen varlıklar-stoklar)/ kısa vadeli yükümlülükler= Asit Test Oranı” olarak da hesaplanabiliyor.

Asit test oranının 1’den küçük olmamasını isteriz. 1 olması durumunda elimizdeki likit varlıkların toplam kısa vadeli yükümlülükleri tam olarak karşılayacağını anlarız. 1’den küçük ise şirketin likit varlıklarının toplam kısa vadeli yükümlülükleri karşılama noktasında yetersiz olduğu sonucunu çıkarabiliriz. 1’den aşağıda olması olumsuz bir durum. Yine de sektörler arasında bu hesaplamalar farklılık gösterebilir.

Nakit Oran

Bakacağımız bir diğer rasyo ise Nakit Oran.

Nakit oran ise elimizdeki nakit varlıklarla kısa vadeli borcun yüzde kaçını ödüyoruz? Yani nakit varlık, hazır değerler dediğimiz varlıklar, bu hazır değerlerle ne kadarını ödüyor muşuz? Burada oran olarak verilmiş. Yani kısa vadeli borcun %84’ünü ödeyebiliyormuş şirket. Bu oranı sektör ile kıyaslamak gerek ama Şişecam zaten sektörü tek başına eline aldığı için böyle bir şansımız görünmüyor. Bana göre çok alarm veren bir durum yok.

Formül: (Nakit ve Nakit Benzerleri+Finansal Yatırımlar)/Toplam Kısa Vadeli Yükümlülükler=Nakit Oran

Evet, likidite oranları bu şekilde idi dostlar. Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Saygılarımla.