Merhaba dostlar.

Finansal okur yazarlığa katkı sağlaması ve borsa ile yeni tanışan benim gibi küçük ve gariban yatırımcılarla öğrendiğim bilgileri paylaşmak bakımından yeni bir proje olarak burada bütün bilgilerimi, çalışmalarımı, makalelerimi, notlarımı paylaşmaya karar vermiştim.

Bu proje kapsamında;

“Bilanço Analizi”  

“Gelir Tablosu Eğitim Analizi” 

“Nakit Akış Tabloları Analizi”

“Eğitim ve Temel Analiz”

“Temettü ve Yatırım Stratejisi”

“Yatırımcı Psikolojisi”

“Şirket Analizleri”

“Portföyüm”

Başlıkları altında çeşitli çalışmalar, yazılar yayımladım. Bu yazımızda da Faaliyet Etkinlik Analizini kaleme alacağız.

Şunu da belirtmek isterim ki; buradaki yazılar benim kendime notlarımdır. Ben hoca veya uzman değilim, öğrenmeye çalışan bir öğrenciyim, yanlışlarım olabilir. Son olarak ise burada hisse hakkında yapılan tüm yorumlar eğitim amaçlıdır yatırım tavsiyesi içermemektedir. Not olarak şunu da ifade etmeliyim.;bu yazımızda rahmetli Yaşar Erdinç Hoca’mızın eğitiminden aldığım notları derleyeceğim.

Faaliyet etkinlik analizi kapsamında üçüncü yazımıza başlıyoruz. Birinci ve ikinci yazımızı okuduktan sonra buradan devam ederseniz sizin için çok daha faydalı olacağını düşünüyorum.
1. Bölüm
2.Bölüm

Bu kısımda Sürümden Kazanmak, Dönen Varlık Devir Hızı, Maddi Duran Varlık Devir Hızı, Aktif Devir Hızlarını konu alacağız.

Hadi başlayalım;

Sürümden Kazanmak

Dönen Varlık Devir Hızı

Evet dostlar, bu yazımızda da faaliyet etkinlik oranlarına devam ediyoruz ve daha önce hatırlarsanız size iki bakkal dükkanı örneği vermiştim. İki bakkal dükkanı ve ikisi de aynı yerde, aynı varlıklara sahip ama birisi 400 bin liralık ciro yapıyor diğeri 700 bin liralık demiştim. Faaliyeti yüksek olan 700 bin liralık satış yapan bakkaldı.

Stok devir hızını, ticari borç devir hızını, ticari alacak devir hızını gördükten sonra, biliyorsunuz dönen varlıklar nelerden oluşuyordu? Elimizdeki nakit benzeri, bir yıldan kısa vade de satılması düşünülen varlıklardan oluşuyor. Yani nakit ve nakit benzerlerinden, stoklardan, ticari alacaklardan, diğer alacaklardan oluşuyor. Bilançoyu gözünüzün önüne getirin. Biz acaba dönen varlıklarımızın tamamını yılda kaç kere çeviriyoruz? Cevabını dönen varlık devir hızından buluyoruz. Bir bakıma net satışları ortalama dönen varlıklara bölüyoruz. Böyle bir durumda da bizim dönen varlıklar devir hızımız ne kadar yüksekse o zaman şirketin işlerinin iyiye gitmeye başladığını söyleyebiliyoruz.

Dönen varlık devir hızında bakkal dükkanı örneğinden yola çıkacak olursak; ne kadar satış yapılacak ürün bulunduruyoruz bakkal dükkanında veya depoda? Bunlar stok. Bir de müşterilere ürün satıyorsun veresiye, deftere yazıyorsun bir ay sonra tahsil ediyorsun, bunlarda ticari alacaklar. İşte stoklar + ticari alacaklar + elimizdeki nakit benzerleri ve diğer dönen varlıkları toplayıp ortalamasını bulup, net satışları da buna böldüğümüzde dönen varlık devir hızını buluyoruz.

Formül: Net Satışlar/ Ortalama Dönen varlıklar =Dönen Varlık Devir Hızı

Burada bilinmesi gereken önemli nüans ne peki? Bir şirketin eğer stok devir hızı artmaya başlamışsa, stokları daha hızlı çevirmeye başlamışsa, alacaklarını daha hızlı tahsil etmeye başlamışsa dönen varlık devir hızı da yükselecektir. Nitekim Şişecam’ın tarihsel dönen varlık devir hızı grafiğine 60 bilanço dönemi olarak baktığımızda geçmiş yıllarına göre dönen varlık devir hızının düşük seviyelerde olduğunu görüyorum. Sektör ortalamasına bakamıyoruz çünkü şirket Türkiye’de cam sektörünü tek başına kendisi domine ediyor. Şirketin son iki yıl içindeki büyük yatırımları ve şirket birleşmeleri ile yakaladığı o yeni sinerji sayesinde ilerleyen dönemlerde dönen varlık devir hızını artıracağını düşünüyorum. Sonuç itibari ile dönen varlık devir hızının yüksek olmasını isteriz. Çünkü dönen varlık devir hızı yükseldiğinde şirketin faaliyetlerinde etkin bir şekilde arı gibi çalıştığını anlarız. Dönen varlık devir hızı bu şekildeydi. Maddi duran varlık devir hızı ile devam edelim.

Maddi Duran Varlık Devir Hızı

Maddi duran varlık devir hızı da elimizdeki maddi duran varlıklarla ne kadar ciro yaratıyoruz? Yani örnek verdiğimiz bakkal dükkanını düşünün. Bakkal dükkanında maddi duran varlık ne vardır? Sahip olduğu bina olabilir. Bakkal dükkanının içindeki teknolojik aletler, kasalar, buz dolapları, reyonlar, bakkala ait lojistik taşıma servis araçları vesaire.. Bunlar maddi duran varlıktır. Dükkan da satış için raflara konulan ürünler ise onlar satışa hazır mamul stoktur, dolayısıyla dönen varlıktır. Şimdi bizim burada bakacağımız nokta şurası: Toplam maddi duran varlıklar ile ne kadar net satış üretebiliyoruz? Bu mantığı kavramamız yeterli olacaktır. Yani bilançonun sol tarafındaki duran varlıklar içerisindeki maddi duran varlık kaleminin bir yıllık ortalamasını alıp, “Net Satışlar/ Ortalama Maddi Duran Varlıklar” işlemini yaptığımızda bize Maddi Duran Varlık Devir Hızını verecektir.

Grafikte de gördüğümüz üzere Şişecam cari dönemde maddi duran varlıklarının, yani sermaye olarak yatırmış olduğu bina, fabrika,teçhizat, tesis, makine, arazi ve arsalar, lojistik taşıma için kullandığı araçları vesaire, bu varlıklarının 1.36 katı ciro yapıyormuş. Tarihsel olarak bakıldığında maddi duran varlık devir hızı normal bir görünümde. Bir önceki çeyreğe göre ciddi bir düşüş var fakat o dönemde şirketin yatırım harcamalarını %91 arttırdığını görüyoruz maddi duran varlık kaleminden. Yani bu demek oluyor ki yapılan bu maddi duran varlık yatırımı ile şirket gelecek dönemlerde cirosunu dahada artıracak. Maddi duran varlık kaleminden bunu bu şekilde yorumlayabiliriz. Salt grafik üzerinden yorum yapmak doğru olmayacaktır. Biz yatırımcılar sonuçlarla değil nedenlerle ilgileniriz. Bu bağlamda tüm bunların hepsini birleştirdiğimizde. Yani dönen varlık devir hızı yükseliyor, duran varlık devir hızı yükseliyor. Hepsi birlikte yükselince ne oluyor? Hisse de tabi ki yükseliyor..

Tabi ki burada sadece hisse performansı faaliyet etkinliğinden kaynaklanmıyor. Faaliyet etkinliği büyürken kârlılığında büyümesi lazım. Kârlılığında iyi bir şekilde artış sergilemesi lazım, daha sonraki yazılarımızda o konulara da geleceğiz. Genel perspektif olarak baktığımızda en son Aktif Devir hızına geliyoruz.

Aktif Devir Hızı

Aktif devir hızına geldik. Yine bakkal dükkanı örneğinden anlatacak olursak. Yani bakkal dükkanının sahip olduğu bütün varlıkların toplamına aktif diyoruz. Yani dönen varlıklar ve duran varlıkların toplamı aktifi oluşturuyor. Aktif devir hızından da bakkalın toplam sahip olduğu tüm varlıklarla ne kadar ciro, satış yaptığını anlıyoruz.

Bakın Şişecam aktif devir hızı 0.48. Yani şirketin ortalama toplam varlıklarının 0.48’i kadar net satışı olmuş. Son dönemde ciddi düşüş görünüyor tarihsel grafiğine göre. Yalnız yukarıda da ifade ettiğim gibi şirketin son dönemlerde yapmış olduğu yatırımlardan kaynaklanan sebeplerle bu düşüşü görüyoruz. İlerleyen gelecek dönemlerde yeni yapılan yatırımların ciroya olan katkıları ile aktif devir hızı artış gösterecektir. Aktif devir hızının formülü ve mantığı şu şekilde; örneğin siz 100 liralık sermayenizle ne kadarlık satış yapıyorsunuz? Onu anlatmaya çalışıyor. Sizin sermayeniz, yani aktif varlığınızın toplamı 100 lira ise, siz de 100 liralık satış yapıyorsanız; 100/100=1 olur. Aktif devir hızınız da bu durumda 1’e 1 olur. Ama sermayeniz 100 lira ve net satışınız yani cironuz 48 lira ise bu durumda 48/100=0.48 aktif devir hızınız olur. Yani; “Net Satış/ Ortalama Aktif Toplamı” yaptığınızda Aktif Devir Hızını buluyorsunuz.

Faaliyet etkinlik analizi bu şekildeydi. Bir sonraki yazımızda satışlar ve maliyet etkinliğini konu alacağız. Yani şirketin stok devir hızı, stok devir süresi, alacak devir hızı, alacak tahsil süresi, nakit döndürme süresi, maddi duran varlık devir hızı, dönen varlık devir hızı, aktif devir hızı, yani tüm bu oranlar bir firma arı gibi çalışıyor mu? Bunu anlamaya yönelik. Evet, karınca gibi, arı gibi çalışırsınız. Ama kâr üretemiyorsanız o zaman çalıştığınız boşa gider.. Örneğin bazı firmalar vardır ki. Bu oranları çok iyi olmasına rağmen, yüksek finansal borcu olması nedeniyle çalıştığı kârı tümüyle bankalarla paylaşmak zorunda kalır. Böyle bir durumda da kâra yansımadığı zaman. Siz ne kadar faaliyet etkinlik oranlarında başarılı olursanız olun. Bu hisse senedinin fiyatına yansımaz. Mutlaka bu faaliyet etkinlik oranlarının kâra, maliyet etkinliğine de yansıdığını görmeliyiz. Yani bu başarı maliyetleri de düşürmeli ve daha yüksek kârlılığa bizi ulaştırmalı. Maliyetler düşmese bile bizim öz varlığımızın üzerine ekleyeceğimiz kâr miktarı, yani öz varlık kârlılığını artırmalı.

Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Saygılarımla