Anasayfa » Yaşar Erdinç Hoca / Gerçek Yatırımcı Olmak (12) (Piyasa Çarpanları Analizi)
Yaşar Erdinç Hoca / Gerçek Yatırımcı Olmak (12) (Piyasa Çarpanları Analizi)
Bu yazı 27 Kasım 2022 tarihinde İbrahim GÖR tarafından yazılmıştır.
Merhaba dostlar,
Finansal okur yazarlığa katkı sağlaması ve borsa ile yeni tanışan benim gibi küçük ve gariban yatırımcılarla öğrendiğim bilgileri paylaşmak bakımından yeni bir proje olarak burada bütün bilgilerimi, çalışmalarımı, makalelerimi, notlarımı paylaşmaya karar vermiştim.
Başlıkları altında çeşitli çalışmalar, yazılar yayımladım.
Şunu da belirtmek isterim ki; buradaki yazılar benim kendime notlarımdır. Ben hoca veya uzman değilim, öğrenmeye çalışan bir öğrenciyim, yanlışlarım olabilir. Son olarak ise burada hisse hakkında yapılan tüm yorumlar eğitim amaçlıdır yatırım tavsiyesi içermemektedir.
Bu yazımızda da çok kıymetli ve değerli büyüğümüz, Hocamız, rahmetli Yaşar Erdinç Hoca’mızın yatırımcılık üzerine anlattığı değerli bilgileri ve aldığım notları Yaşar Erdinç Hoca’mızın anlatımıyla kaleme alınmış şekilde sizlerle paylaşmak istiyorum.
Yazıları sırasıyla okuyarak devam ederseniz daha yararlı olacağını düşünüyorum.
On ikinci bölümde Piyasa Çarpanları Analizi ile devam edelim.
Hadi başlayalım;
“Buradan sonrası Yaşar Erdinç Hoca’mın sözlerinden alınmıştır.”
Piyasa Çarpanları Analizi
Evet arkadaşlar, bu bölümde piyasa çarpanları analizine bakacağız. Piyasa çarpanları ne demektir? onları kısaca açıklayacağım. Ve özellikle de bir hisse senedinin değer biçilmesi aşamasında bizim en önemli yol göstericimiz piyasa çarpanlarıdır. Piyasa çarpanları dediğimiz şey, aslında çok sayıda piyasa çarpanı olabilir. Ama hem uluslararası piyasalarda hemde analistler arasında en çok kullanılan piyasa çarpanlarını kullanacağız. Bildiğiniz gibi Fiyat/Kazanç oranı var, aynı zamanda Piyasa Değeri/Defter Değeri, Fiyat/Net Satış, Temettü Verimi gibi bir çok oran var. Tabi bu oranların hem geçmiş değerleri hemde gelecekteki değerleri çok önemli oluyor. Ve Fast Web Mali Analiz programı içerisinde bunu “Piyasa Çarpanları” olarak ayırdık.
Şimdi isterseniz hemen bu kısma dönelim.
Herhangi bir hisseyi seçtiğinizde, bakın menüde Piyasa Çarpanları kısmına tıkladığınızda seçili hisse hangisi ise onunla ilgili piyasa çarpanları geliyor. Öncelikle burada ilk grafik olarak kâr marjlarını verdik. Ama bunu 24 tane bilanço dönemine yayarak veriyorum ki, nasıl bir gelişim olmuş kâr marjlarında bunu öncelikle görmek lazım. Fakat tabi burada Piyasa Çarpanları bölümünde en önemli kısım bu grafik değil. Bu grafiğe vurgu yapacağız, bu grafiğe tekrar döneceğiz.
Ama bence Piyasa Çarpanları analizi içerisindeki en önemli grafik şu soldaki grafik; Hisse Fiyatı ve Kârlılık İlişkisi.
Normal şartlarda bir şirketin hisse fiyatı eğer artıyorsa bunun kârlarınında yukarı gidiyor olması lazım. Nitekim bakın burada Orge Enerji hissesi seçili durumda ve şu grafik üzerinde, esas faaliyet kârı var. Yani şirketin esas faaliyetinden elde etmiş olduğu kârı var. Bunların hepsi kaydırılmış yıllık olarak veriliyor. Yani Eylül bilançosu açıklanmış ise geçen Eylülden bu Eylül’e ne kadar kâr elde ediyor? ona bakacağız.
Hisse fiyatı ortalaması barlar halinde gösteriliyor. Ortalama dediğimiz şey şu üç aylık süre içerisinde hissenin üç aylık fiyat ortalamasını alıyor ve bunu da endeksle karşılaştırıyoruz.
Şunları da kapatalım bir, hem esas faaliyet kârı’na hem de net dönem kârına bakalım Orge Enerji’nin. Dikkat ederseniz esas faaliyet kârları artmış. Arkasından da net dönem kârları da buna paralel olarak artmış ve kârlılık artmış. Peki kârlılık artarken ki, 2015’in Mart ayından itibaren bu başlıyor ve 7 milyon imiş o zamanlar esas faaliyet kârı, net dönem kârı da 4.69 milyon imiş. Buraya geldiğimizde (2017/09) 33.64 milyona çıkıyor net dönem kârı, esas faaliyet kârı da 35 milyona çıkıyor. Acaba bu dönemde hisse fiyatı kaç liraydı? Ve kârdaki yaklaşık 8-9 katlık artış hisseyi ne kadar artırmış?
Hemen bakıyoruz hisse fiyatı ortalamasına şu bölgede hisse fiyatı çok yüksekmiş. Orge Enerji halka açıldıktan sonra böyle bir yükseliş yapıp sonra çok büyük bir çöküş yaşamıştı.
Burası çok önemli!
Bu tip durumlar genelde hisse senetleri, hisse fiyatları dikkat edin yukarıda 6 lira, 6.5 lira iken kâr sadece 2.63 milyon. Şimdi tam bu bölgede yani 2013 Mart ayında dikkat ederseniz F/K oranı 108’i gösteriyor. Yani şirketin fiyatı aslında piyasa değeri, şuradaki kısım mavi kısım F/K oranı 108’miş ki, kârının 108 katından işlem görüyormuş şirket. Piyasa değeri/ defter değeri’de öz varlıklarının kaç katından işlem görüyor? O zamanda 14 katından işlem görüyormuş. Yani oldukça yüksek bir fiyattan işlem görüyormuş.
Daha sonra bakın bu fiyat hisse fiyatı bakın piyasa doğru fiyatlamış. Ve hisse fiyatı aşağı doğru gelmiş. Ortalama 1 liraya kadar düşmüş. 1 liraya düştüğünde ise bakın F/K’sı 15.
Piyasa değeri/defter değeri de 2’e düşmüş. Daha sonra böyle gittiğimizde F/K’sı zaman zaman Fiyat/Kazanç oranı 5’e kadar düşmüş. Bu 5’e kadar düşmesi sırasında aynı zamanda yukarıda kârlılığında arttığını görüyoruz. Artan kârlar hisse fiyatının ucuz kalmasını sağlıyor ve buralarda oldukça ucuzlamış.
Yani 2014 Eylül, 2015 Mart döneminde artık kârlar dikkat ederseniz 3 milyondan 4.6 milyona gelmiş ama çokta fazla gidememiş.
Hisse o sırada çok ucuz kalmış. Çünkü kârın sadece bu bölümde 5 katından ve öz varlıkların 1 katından işlem görüyormuş ve çok ucuzlamış.
Arkasından hisse fiyatı kârlılıktaki artışla birlikte artmış ve gördüğünüz üzere hem esas faaliyet kârı, hemde net dönem kârı artıyor. Hisse fiyatı 5 liraya yaklaşıyor. Yani 4 kat bir artış var. Şuradaki, şu bölgedeki hemen onu şöyle gösterelim yani şu bölgedeki kârlılığın ortalamasına bir baktığımız zaman, ortalama esas faaliyet kârı şu seviyelerdeki bu 3-4 milyon civarlarında. Net dönem kârı da yaklaşık 3 milyon civarlarında, 3 milyonlardan ortalama olarak 34- 35 milyonlara çıkıyor. Yaklaşık kârlarda 5-6 kat artış var. Hisse fiyatı da şuradaki 1 lira seviyelerinden 5 liraya yaklaşıyor. 4 kat bir artış var. Bu süre içerisinde tabi ki ne oluyor?
Bu süre içerisinde F/K oranı, PD/DD şu siyah bar, öz varlıklarının 2.6 katından çıkıyor. Kârlar böyle artarken aslında F/K oranı hissenin sadece 6.4 katından işlem gördüğünü gösteriyor. Eğer durum böyleyse tabi ki 6.4 katından işlem görüyor. Hâlâ eğer bu kârlılık devam edecekse bir analiz yaptığımızda, bu kârlılığın devam edeceğini düşünüyorsak, normal şartlarda hisse fiyatı hâlâ ucuz kalmış oluyor, ama ileride kârların düşeceğini düşünüyorsak o zaman belki piyasa bu yüzden düşük bir F/K uyguluyor olabilir. Burada XU100’ü de eklediğimizde yani geçmiş dönemlerde bakın, barları şunları kaldıralım. Hisse fiyatı kalsın, dolayısıyla bu bölgede arkadaşlar dikkat ederseniz bordo olan XU100 ve Orge’ye baktığımızda çok daha ne yapmış? Düşük performans göstermiş borsaya göre. Ama şu dönemden itibaren Orge borsadan çok daha iyi bir getiri sağlamış ve hisse borsaya göre normalde borsadaki artış kadar olsaydı hisse fiyatı normalde şu seviyeye denk gelmeliydi (2.30). Ama burada 4.90’lara kadar çıkmış. Burada da kârları arttığı için bu şekilde çıkmış olduğunu anlıyoruz.
Şimdi bu noktadan itibaren şöyle bir piyasa çarpanlarına bakacağız ama hemen bu grafiğin yanında Satışlar ve Piyasa Değeri olduğunu görüyoruz. Satışlar ile hisse fiyatı arasında nasıl bir ilişki var? Satışlar artınca piyasa değeri artıyor mu? Cirosunun, yaptığı cironun kaç katından işlem görüyor piyasa değeri? Yukarısı kârlar ve piyasa değerini gösterirken burası da Satışlar ve Piyasa Değerini gösteriyor.
Şunları kapatıp şu grafiğin gözükmemesini sağlayacağım ve şu grafikte de Satışlar ve Piyasa Değerine baktığımda, şöyle gördüğünüz üzere piyasa değeri, aynı şirketin dönem sonu piyasa değeri ki bu normal hisse fiyatıyla sermayeyi çarpıyorsunuz. 171 milyon liraya gelmiş. Satışlar nasıl olmuş? Satışlarda gördüğünüz şekilde yükselmiş. Satışlarda şuralarda 24 milyondan 87 milyona kadar çıkmış ve bu noktada acaba Fiyat/Net Satış ne olmuş? Sektöre baktığımızda bu kırmızı çizgi sektörün Net/Fiyat Satış oranını gösteriyor, yani bu da bir çarpan. Sektörde şirketlerin cirosu 2.3 katından işlem görürken hâlâ Orge 1.9 katından işlem görüyor ve burada da dikkat ederseniz sektör 2.5 iken Orge 2 katından işlem görüyor.
Ve bu dönemlerde genellikle Orge cirosunun 1.2 katından işlem görmüş ve şu şekilde gitmiş, eğer şunu da kaldırırsak daha net gözükecek, bir ara ama o ilk halka arz edildiği sırada cirosunun 16 katından çok yüksek fiyattan işlem görmüş çok yüksek. İşte piyasa bunu düzeltmiş. Normalde şu an sektörle birlikte baktığımızda sektöre göre ucuz olduğunu görüyoruz ve piyasa değeri dönem sonu olarak baktığımızda da burada piyasa değeri artıyor.
Mavi barlar (Piyasa Değeri)ve aynı zamanda da satışların birlikte arttığını görüyoruz. Bu Orge’nin sektöre göre ucuz olduğunu gösteriyor. Ama tabi ki bu satışların daha da artacağını bekliyorsak bu durumda Orge hissesi diğer şirketlerle göreceli olarak karşılaştığında daha anlamlı oluyor.
Bu aşamada F/K ve PD/DD’yi burada ikisini birlikte gösteriyoruz. Ve ikisi birlikte gösterildiğinde dikkat ederseniz, F/K ve PD/DD birlikte artmaya başlamışlar. Ama tek tek sektörle karşılaştırmalı hâli şu kısmı, şimdi burayı 24 yapmıştım bunu 18 bilanço dönemi yapalım o geçmişteki çok yüksek artış gözükmesin şurada…evet, 18 değil 16’ya düşüreyim. Evet, 16.
Son 16 döneme baktığımızda bakın Fiyat/Kazanç oranı ve PD/DD bu şekilde giderken sektörün üzerindeymiş. 2014 Martta kârının 21 katından işlem görüyormuş. Ama daha sonra sektörün altına düşüyor ve F/K’sı 5’e düştüğünde sektör 13.2′ imiş.
Hâlâ sektörün çok altında ve aslında sektör sadece önemli değil. Yani sektörün altında kalabilir ve kalmaya da devam edebilir. İllaki sektör ortalamasına yaklaşacak diye bir şey yok. Önemli olan kendi geçmiş değerlerine göre nerede?
Kendi geçmiş değerleri ile karşılaştırdığımızda Orge’yi kendi geçmiş değerlerine göre oldukça düşük seyrediyor. Yani şu an Fiyat/Kazanç oranı 6.4 ama Orge’nin içerisinde bulunduğu sektöre baktığımızda 11.9.
Orge enerji projeleri alan ve elektrik projeleri, çeşitli bayındırlık, imar sektöründe, işte Marmaray’da vesaire proje alan bir şirket ve aldığı projelerde de kâr eden bir şirket. Ve kârlarını artırabilen bir şirket konumunda.
Dolayısıyla buna görede yükseliyor.
Fakat özellikle niye F/K’sı sektörden daha düşük veya PD/DD mesela sektörle karşılaştırıldığında burada daha da iyi durumdayken, Bunlar birisi sağda birisi solda gösterildiği için alt ve üstte görülüyor arkadaşlar bu sizi yanıltmasın. Yani sarı çizgi normalde 2’yi gösteriyor. Bu sağ taraftaki barem, sol taraftaki (F/K) barem de, mesela burada 2.06’yı (PD/DD) gösteriyor sarı çizgiden bahsediyoruz. Dolayısıyla sektörün normalde aslında altında, normal şartlarda hem sektörle karşılaştırılırken iki ayrı eksende göstermek yerine normalde aynı eksende göstermiş olsak tabi ki çok daha iyi olacak, sektörel kısmı. Az önce geçmişe göre çizdiğimizde yani 24 döneme baktığımızda bu grafik daha aşağı gözüküyordu fakat sizi yanıltıcı olmasın mutlaka rakamlara bakın.
Evet, bu aşamada Fiyat/Kazanç oranı ve Fiyat/Net Satış oranına baktığımızda piyasa çarpanları açısından hani temettü verimi oranı ve diğer konu temettü performansından bakıyoruz ona. Burada üç tane piyasa çarpanı var F/K, PD/DD ve Fiyat/Satış oranı burada da gördüğünüz üzere artık cirosunun iki katına kadar yükselmiş Orge’nin Fiyat/Net Satış oranı.
Piyasa çarpanlarının üst tarafındaki grafik şu açıdan önemli, bir şirketin eğer kâr marjları artıyorsa, burada Favök/Satış Gelirleri, yani faiz, amortisman vergi öncesi kâr cironun ne kadarı dediğimizde. Şurada bir mavi çizgi var. Diğerlerini göstermeyelim, bakın burada %7.8’den %34’e çıkmış. Yani çok rahatlıkla almış olduğu borçları, finansal borçları, rahatça ödeyebilecek duruma gelmiş. Favök’e bu yüzden bakıyoruz. Vergi ve amortisman faiz öncesi olduğu için 100 lira ciro yaparsa 34 lira Favök elde ediyor. Bu çok güçlü bir gelişme olduğunu gösteriyor. Esas faaliyet kâr marjına baktığımızda 34’e gelmiş durumda. Esas faaliyet kârından elde ettiği kârlarda oldukça yüksek ve hemen hemen Favök, Satış Gelirleri ile hemen hemen aynı gidiyor. Buradan net kâr marjına baktığımızda, net kâr marjı da %10-11’lerden %34’e çıkmış. 100 liralık maldan 34 lira kâr ediyor, net kâr. Demek ki bu şirketin finansman gideri yok bir şeyi yok ve bu nedenle de bu kâr marjları birbirine oldukça yakın.
Öz varlık kârlılığına baktığımızda %12’lerden %50’lere gelmiş. Öz varlığına %50 ekliyor. Normalde bu şirketin piyasa değeri/defter değeri normalde 2.6 değil bence en az 4-5 olmalı. Çünkü öz varlığını her sene %50 ekleyen bir şirket, hakikaten ucuz demektir. Ama Orge’de şöyle bir sorun var. Daha doğrusu sorundan ziyade Orge’nin şöyle bir özelliği var onu özellikle söyleyelim. Orge proje alıp daha sonra parasını tahsil eden bir şirket, durum böyle olunca arkadaşlar gelecek dönemde de iş alıp almamaları kârlarını belirleyecektir. Ama genel olarak bakıyoruz ki sektörde büyüyor, satışları artıyor. Dolayısıyla işlerini iyi yapıyorlar.
Orge şu an sektöre görede kendi geçmiş değerlerine görede çok ucuz gözüküyor. Peki bu şirket neye göre ucuz? Eğer bu performansını devam ettirecekse ucuz. Burası çok önemli!
Böyle bir durumda bu şirketin bu performansını devam ettirip ettirmeyeceğini peki nereden anlayabiliriz? İşte o da faaliyet raporuna bakacağız. Şirket yönetim kurulu başkanının ve şirket genel müdürünün açıklamalarında ne gibi iş alıyorlar hangi işleri almışlar?
Faaliyet raporlarında bunlar vardır. Satışların büyüyeceğini, kârların artacağını düşünüyorsak, o zaman ucuz diyebiliriz.
Ama işler olumsuza doğru gidecek olursa, örneğin diyelim ki, bu bilançoları inceledikten sonra bir sene içerisinde eğer şirketin aldığı proje azalacaksa nakit girişleri azalacaksa o zaman bir bakacaksınız ki, pahalı kalmış. Bu yüzden buna dikkat etmeniz gerekiyor. Orge’nin haberleri çok iyi izlenmeli. Eğer yatırım yapmışsanız ve ucuz diye almışsanız, haberleri bence çok iyi izlenmeli. Çünkü ne aldılar, hangi ihaleye girdiler, hangi ihaleyi kazandılar, ne kadar bir ihale kazandılar? Ve bunların satışlarına katkısı ne olacak? Tüm bunları incelemeniz gerekiyor. Evet piyasa çarpanları bölümünde bunları, yani pahalı mı, ucuz mu? Aynı zamanda bu şirketin kârlılığı arttıkça hisse fiyatı artıyor mu? Bunu da görüyorsunuz. Şurası çok önemli, yani şu grafik çok önemli:
Bir şirketin kârları, kâr marjları artarken hisse fiyatı da artması lazım. Ama hisse fiyatı bana göre yeteri kadar artmamış. Bu analizi yaptığımız sırada diyelim. Örneğin bu eğitimi bir iki gün sonrada okuyabilirsiniz.
Dolayısıyla şunu söylemeye çalışıyorum, analizi yaptığımız anda ki durumu önemlidir ve gelecekteki fiyatı şirketin gelecekteki performansı belirleyecektir. Öz sermaye kârlılığı da %50’ye gelmiş %10’lardan ve brüt esas faaliyet kâr marjına bakarsak yani brüt kâr marjı satışların maliyetini çıkarttığımızda bu da %47’e kadar gelmiş. Oldukça güzel bir trendde gidiyor.
Peki yatırımcı bu hisseye yatırım yaparken sorması gereken tek bir soru var. Acaba bu şirket gelecekte de bu performansı devam ettirecek mi? Bu soruların cevabına ise faaliyet raporlarında, şirket haberlerinde, yönetim kurulu mesajlarında bulacaktır.
Evet, Piyasa Çarpanları da bu şekilde değerlendirilebilir. Burada birçok şirketi birçok hisseyi inceleyebilir görebilirsiniz. Ve onların piyasa çarpanları kârlılığı nasıl gelişmiş görebilirsiniz. Faaliyet raporlarını okumayı ihmal etmeyin. Bir sonraki yazıda menüdeki Özet Analiz bölümü neyi gösteriyor onu göreceğiz..”
İlk yorum yapan siz olun